Denemarken staat medicinale cannabis toe, maar artsen zijn terughoudend
Sinds 1 januari 2018 is cannabis voor medicinaal gebruik in Denemarken toegestaan. Hoe verlopen de eerste weken? Als we de verhalen in de media mogen geloven gaat er in Denemarken het komend jaar op grote schaal cannabis geteeld worden. Artsen zijn daarentegen sceptisch omdat voldoende wetenschappelijke bewijs ontbreekt. Ondertussen kan een pijnkliniek de vraag niet aan en staan patiënten inmiddels op een wachtlijst van een jaar.
Odense, de derde stad van Denemarken, wil de Europese hoofdstad worden van de cannabisteelt. Deze kop prijkte begin 2018 boven een krantenartikel over de ontwikkelingen in wat hét centrum van de Deense tuinbouw wordt genoemd. Een lokale tomatenkweker en een hennepverbouwer zijn eind vorig jaar de samenwerking aangegaan met twee grote Canadese cannabisproducenten. De Canadezen brengen het geld en de kennis, en de telers leveren de kassen en de grond. Paprika’s en orchideeën worden verruild voor ‘het groene goud’ en duizenden vierkante meters oude kassen worden omgetoverd tot high-tech bedrijven.
Cannabisteelt
Volgens het Deense medicijnagentschap, die vergunningen voor de cannabisteelt verstrekt, hebben inmiddels twaalf Deense bedrijven toestemming gekregen om te mogen telen. Ze mogen dat uitsluitend doen in het kader van een pilot dat vier jaar duurt. Na twee jaar vindt een tussentijdse evaluatie plaats en zal de Deense overheid een beslissing nemen over de voortgang van het project. Volgens Henrik Uth van de firma CannGros, op dit moment de enige importeur van medicinale cannabis in Denemarken, betekent een kwekerslicentie per definitie niet dat er ook cannabis wordt verkocht. “Je hoeft alleen maar een plan aan de autoriteiten voor te leggen. Een faciliteit is nog geeneens nodig. Het wordt interessant hoe productie, regelgeving en toezicht op kwaliteit straks gaan samenkomen. Daar is nog veel onduidelijkheid over.”
Tina Horsted
De overheidsregels schrijven in ieder geval voor dat de nieuwe telers gestandaardiseerde en consistente cannabis moeten kunnen produceren. Gehaltes aan werkzame stoffen moeten bij elke oogst hetzelfde zijn. Dit is al jarenlang een specialiteit van Bedrocan en voor dokters, die medicinale cannabis willen voorschrijven, een noodzaak. Daar weet pijnarts Tina Horsted alles van. Zij runt in Kopenhagen een pijnkliniek waar ze dagelijks 90 patiënten behandelt. Tina Horsted: “Standaardisatie is essentieel. Patiënten moeten de garantie hebben dat ze bij elke inhalatie, druppel cannabisolie of capsule steeds dezelfde hoeveelheid THC of CBD binnen krijgen. Het gaat daarbij om veiligheid en kwaliteit. Dat maakt het grote verschil tussen het naar de dokter gaan of kiezen voor cannabis van de zwarte markt.”
Medicinale cannabis voorschrijven
Horsted is in Denemarken de enige arts die gespecialiseerd is in het voorschrijven van medicinale cannabis. Twee jaar geleden startte zij de pijnkliniek Min Smerte. Door een maas in de wet kon ze cannabis voorschrijven aan haar patiënten, omdat cannabis werd beschouwd als natuurlijk geneesmiddel. “Dat moest dan wel een handgeschreven recept zijn en het eindproduct moest magistraal zijn bereid door een apotheek”, aldus Horsted. Eén apotheek vond ze bereid om olie en capsules te maken met daarin cannabisbestanddelen verwerkt. Die betrok de CBD-houdende cannabis legaal uit Oostenrijk en de THC werd er apart aan toegevoegd.
In de kliniek behandelt ze op dit moment 1.200 patiënten die lijden aan chronische pijn, MS, reuma en kanker. Door de wetswijziging is ze nu in staat om de producten van Bedrocan legaal voor te schrijven en gaat alles elektronisch. Met een geldig recept kan de patiënt in principe bij iedere Deense apotheek terecht. Op dit moment heeft de Deense overheid twee producten toegestaan: Bedrocan® en Bediol®, wereldwijd de meest voorgeschreven cannabisproducten.
Deense artsen
Een meerderheid van de Deense artsen is overigens tegen de wetswijziging. Er is volgens hen onvoldoende wetenschappelijke bewijs over het effect van cannabis. Ook is er weinig bekend over de juiste dosering, bijwerkingen en mogelijke risico’s van het combineren van cannabis met andere geneesmiddelen. Deense patiënten kunnen dan ook met moeite een dokter vinden die bereid is een recept uit te schrijven. Jens Thau heeft de administratieve leiding over de hoofdstedelijke pijnkliniek Clinic Horsted en hij merkt de terughoudendheid bij artsen dagelijks: “Per dag krijgen wij uit het hele land 20 telefoontjes van patiënten die door hun eigen arts niet geholpen willen worden.” Deze patiënten, met uitzondering van terminale kankerpatiënten, belanden door de hoge vraag op een wachtlijst van een jaar. “Wij mogen volgens de Deense regels in onze kliniek maar één arts in dienst hebben en dat is Tina.” De kosten voor de behandeling in de openbare kliniek worden door de Deense overheid overigens volledig vergoed. Patiënten die niet kunnen of willen wachten, kunnen terecht in de privékliniek die elke vrijdag open spreekuur heeft. Patiënten betalen hun behandeling dan uit eigen zak of vanuit hun aanvullende verzekering. Thau hierover: “Maar de meeste pijnpatiënten hebben geen verzekering, zijn 65 jaar of ouder en hebben vaak zware arbeid verricht. Dat is de trieste kant van het verhaal.”
Boek
Het koppel Horsted en Thau zijn in ieder geval overtuigd van de heilzame werking van cannabis en reizen in de avonduren stad en land af om Deense artsen en parlementsleden te overtuigen. Een boek over hun ervaringen met het voorschrijven van medicinale cannabis, dat dit jaar uitkomt, moet ook zorgen voor meer kennisoverdracht. Tot dan toe zullen artsen het moeten doen met de richtlijnen van het Deense geneesmiddelenbureau, die online te raadplegen zijn. Informatie over de twee Bedrocan producten, die zijn opgenomen in het proefprogramma, zijn afkomstig van importeur Uth: “We zijn aan regels gebonden en mogen geen informatie verschaffen die verkoop van het cannabisproduct stimuleert. Het enige dat mag is een algemene bijsluiter met advies over toediening en dosering. Daar is dan ook de meeste vraag naar.” Net als in Nederland, wordt in Denemarken verdampen met behulp van een verdamper en het drinken van thee aangeraden. Roken is vanwege ‘het risico op long- en luchtweginfecties’ niet aanbevolen, aldus de Deense richtlijnen. Verder is het raadzaam om met een lage dosis te beginnen. Volgens de Deense overheid is het uiteindelijk de arts die beslist over dosering en de wijze van gebruik.