Actueel

Bedrocan produceert weliswaar als enige in Nederland medicinale cannabis, maar dat betekent niet dat we als enig bedrijf betrokken zijn bij het productieproces. Voordat de cannabis in potjes bij de apotheek belandt, heeft het een lange weg afgelegd. Deze bedrijven leveren allemaal een bijdrage.

De route start bij de Nederlandse overheid.

Bureau voor Medicinale Cannabis

Opiumwet

Omdat cannabis in de Nederlandse Opiumwet is aangemerkt als een verboden middel, mag Bedrocan er niet vrij mee handelen. Dat is ook internationaal zo afgesproken. Het BMC mag als enige in Nederland de cannabis kopen, verkopen en exporteren. Al onze producten worden dan ook uitsluitend door het BMC afgenomen voordat het naar een apotheek of een farmaceutisch bedrijf gaat. Dat geldt ook als de cannabis voor medische of wetenschappelijke doeleinden wordt gebruikt. Hiermee wil de overheid misbruik uitsluiten en controleren waar de cannabis vandaan komt en naartoe gaat.

Voordat de medicinale cannabis in grote luchtdicht verpakte zakken onze faciliteit verlaat, controleert een medewerker van BMC het product, en worden alle zakken afgewogen. Ook wordt er een controle sample gemaakt die naar een onafhankelijk laboratorium wordt gestuurd.

Onafhankelijk laboratorium

Van elke geteelde batch medicinale cannabis gaat een monster naar een onafhankelijk laboratorium: Ofichem Labs. Zij testen de cannabis op de afwezigheid van zware metalen, pesticiden, schimmels en andere vervuilingen. Ook wordt er gekeken of de cannabis exact de juiste hoeveelheid inhoudsstoffen bevat. De cannabis wordt tenslotte als medicijn ingezet. Een arts of patiënt moet erop kunnen vertrouwen dat er in zit, wat er in hoort te zitten. Pas als de testresultaten goed zijn, geeft BMC de batch vrij en kan de farmaceutische verpakker aan de slag.

Doorstralen

Als de cannabis onze faciliteit verlaat, wordt het  doorstraald. Dat heeft de Nederlandse overheid zo besloten. Doorstralen met gammastraling is een methode om producten steriel te maken. Deze methode wordt vaak toegepast in de farmaceutische industrie. Het is een extra voorzorgmaatregel om eventueel aanwezige micro-organismen zoals bacteriën en schimmels te doden, zodat patiënten met een niet of slecht werkend immuunsysteem geen extra risico’s lopen. Een voorbeeld daarvan is een schimmelinfectie in de longen als gevolg van het inhaleren van schimmelsporen die op cannabis kunnen voorkomen. De straling heeft geen negatieve gevolgen voor de kwaliteit van de cannabis en de gezondheid, zo is uit onderzoek gebleken. Ook wordt het product niet radioactief zoals soms wordt gedacht. Het bedrijf Steris is gespecialiseerd in gammadoorstraling en voert het werk uit in opdracht van de Nederlandse overheid.

De verpakker

Na het doorstralen wordt de medicinale cannabis naar het verpakkings- en distributiebedrijf gebracht. Fagron is de partij die door de Nederlandse overheid hiervoor is gecontracteerd. De cannabis wordt in potjes van 5 gram of in bulkverpakking geleverd aan apothekers of farmaceutische bedrijven. Ook bij Fagron vindt een controle plaats door een medewerker van het BMC. Deze kijkt of de potjes goed zijn ingewogen en het totale verpakte gewicht aan medicinale cannabis bevat.

Distributie

Naast verpakker is Fagron ook een farmaceutische groothandel. Apothekers kunnen hun mediciale cannabis hier rechtstreeks bestellen. Fagron zorgt vervolgens voor de levering aan de apotheek.

Over Bedrocan

Bedrocan heeft twee GMP-gecertificeerde productielocaties in Nederland, één onderzoeksfaciliteit en een eigen laboratorium in Amsterdam. Het kweken van de cannabis gebeurt niet in de buitenlucht of in kassen, maar binnen in speciale kweekcellen. Hierdoor kunnen we de omstandigheden waaronder de planten groeien volledig onder controle houden. Dit is belangrijk, zodat elke plant uiteindelijk precies de juist samenstelling heeft.

Bedrocan produceert op dit moment vijf verschillende gestandaardiseerde soorten medicinale cannabis, elk met hun eigen samenstelling aan THC en CBD, de bekendste inhoudsstoffen.

Hannah Deacon, moeder van de negenjarige epilepsiepatient Alfie Dingley, heeft op 6 januari in de Britse pers de noodklok geluid. Ze heeft verklaard dat het leven van Alfie in gevaar is, want Brexit stopt de levering van medicinale cannabis aan Britse patiënten.

Alfie lijdt aan een ernstige vorm van epilepsie, waarbij 150 aanvallen per dag geen uitzondering zijn. De aandoening geldt als ‘life threatening’ en Alfie reageert niet op beschikbare reguliere medicatie. Enkele jaren terug bleek dat cannabisolie, volgens farmaceutische kwaliteitseisen en op basis van gestandaardiseerde medicinale cannabis geproduceerd door de Transvaal Apotheek in Den Haag, uitkomst bood.

Na een beladen campagne, waarbij Deacon steun kreeg van ruim veertig gezinnen met kinderen die dezelfde aandoening hebben, kregen Britse artsen in 2017 toestemming om de Nederlandse olie voor te schrijven en konden de kinderen beschikken over hun ‘levensreddende’ medicijn. In eerste instantie door de medicijnen zelf op te halen, later met behulp van een koeriersdienst.

De schrik was groot toen de ouders op 15 december een brief ontvingen van het Britse ministerie van Volksgezondheid, waarin duidelijk werd dat ze – in lijn met de Brexit – per 1 januari 2021 op zoek moeten naar een alternatief medicijn. Maar volgens Deacon is er op dit moment geen alternatief en is het leven van haar zoon – en dat van de andere kinderen – in gevaar. “Mijn zoon kan opnieuw ernstige epileptische aanvallen krijgen. En die zijn levensbedreigend”, zij ze tegen de Britse pers. “Als Alfie gedwongen wordt om een ander product te nemen is zijn leven in gevaar.”

Met lege handen

De alarmbel van Hannah Deacon is ook in Nederland gehoord. Het dagblad AD vroeg apotheker Paul Lebbink van de Transvaal Apotheek naar een eerste reactie. Lebbink en collega’s mogen door de Brexit geen doktersrecepten uit het Verenigd Koninkrijk honoreren en staan voorlopig met lege handen. “Wij hebben een band opgebouwd met deze patiënten en moeten ze nu in de steek laten.” Lebbink geeft aan dat de Transvaal Apotheek al het mogelijke zal doen om de Engelse patiënten ook in de toekomst van hun medicijn te verzekeren.

Tegelijkertijd laat het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) weten dat de Nederlandse overheid zoveel mogelijk problemen naar aanleiding van de Brexit wil voorkomen, ‘zeker voor kwetsbare mensen’ en ook als het inwoners van het Verenigd Koninkrijk betreft. ‘Nederland heeft aangegeven welke stappen het Verenigd Koninkrijk kan zetten om het probleem praktisch op te lossen en is hierover in gesprek met de Britse overheid. Voor deze groep is het belangrijk dat er zo snel mogelijk een oplossing komt’, citeert het AD.

Update 12 januari 2021

Op 6 januari heeft kamerlid Carla Dik-Faber (ChristenUnie) de minister voor Medische Zorg vragen gestuurd over de gevolgen van de Brexit voor de levering van Nederlandse medicijnen aan het Verenigd Koninkrijk. In die vragen wordt expliciet verwezen naar de situatie van de ruim veertig Britse kinderen die afhankelijk zijn van cannabisolie uit Nederland. Daarnaast heeft ze vragen bij de oplossing die het Britse ministerie van gezondheid aanreikt, namelijk alternatieven van op cannabis gebaseerde medicijnen die wel toegankelijk zijn voor Britse patiënten, maar die voor Alfie Dingley en de andere kinderen geen uitkomst is.
Vrijwel tegelijkertijd heeft het Nederlandse ministerie persvragen beantwoord, waarin nogmaals wordt aangegeven dat in goed overleg met de Engelse overheid wordt gezocht naar een oplossing op zowel korte als lange termijn voor de levering van producten op basis van medicinale cannabis.

Geen paracetamol
Op zaterdag 8 januari gaat ook The Times dieper in op de kwestie door een interview met Hannah Deacon te plaatsen. Ze schetst de ernst van de aandoening waaraan Alfie lijdt en gaat dieper in op het voorstel van de Engelse autoriteiten (DHSC) om in Engeland verkrijgbare, soortgelijke alternatieven voor de Nederlandse cannabisolie te gebruiken. Volgens Deacon is dat het bewijs dat de DHSC de werking van cannabis niet begrijpt, want volgens haar is het geen gewoon farmaceutisch product. “Ieder cannabisproduct is gemaakt van een andere plant, met een eigen cannabinoideprofiel. Je kunt dus niet, zoals bij paracetamol, van het ene medicijn overstappen op het andere en er het beste maar van hopen.”

Lees ook:

Dit jaar is de wereld een beetje anders geworden. Zowel in het algemeen, als voor cannabis als medicijn in het bijzonder. Over het eerste hoef ik niet zoveel meer te vertellen, ik denk niet dat iemand nog Corona (Covid-19) uitgelegd hoeft te krijgen. Voor het tweede, cannabis als medicijn, heeft er in 2020 een kleine aardverschuiving plaats gevonden. Een meerderheid in onze wereld is er nu van overtuigd dat cannabis echt medicinale kwaliteiten heeft, althans de weg is open om daar nu verder onderzoek naar te gaan doen dankzij een positief besluit van de VN-commissie over verdovende middelen (CND) op 2 december jongstleden.

Iedereen die nu denkt dat cannabis daarmee vrij toegankelijk is geworden, moet ik teleurstellen. Volgens de VN blijft cannabis nog steeds een ‘gevaarlijke’ substantie met meer slechte dan goede eigenschappen voor gezonde mensen. Maar dat die goede eigenschappen er wél zijn voor mensen met bepaalde, soms echt nare aandoeningen staat nu dus vast. Het biedt de mensheid een route naar een geheel nieuwe klasse van medicijnen met als werkzame stof(fen) natuurlijke cannabinoïden.

Daarmee is er nu een belangrijk drempel verdwenen in het onderzoek naar de werkzaamheid van cannabis en vooral ook het opleiden van artsen, apothekers en andere medische zorgverleners.

Voor 2021 hoop ik dat we op die ingeslagen weg door kunnen. Dus met cannabisonderzoek, met meer toegang tot cannabis medicijn voor patiënten in meer landen en met geharmoniseerde wetgeving. Maar vooral dus ook met educatie. Het volgende punt op de cannabis agenda: structureel onderwijs over cannabis als medicijn aan onze nieuwe generaties artsen en apothekers, en met name over het cannabisreceptorsysteem (endocannabinoïdensysteem) in ons menselijk lijf, en wat er tot nu toe al aan klinische resultaten (en successen) zijn geboekt.

Nu we eindelijk formeel hebben uitgesproken dat cannabis medisch waarde heeft, wordt het daarvoor de hoogste tijd.

Ik wens u allen ondanks alles, toch fijne feestdagen en een mooi 2021 toe.

Tjalling Erkelens

CEO/Oprichter

Wetenschappers komen steeds meer te weten over de genetische samenstelling van de cannabisplant. Alle genen zijn inmiddels in kaart gebracht, waardoor onderzoekers nu met hun onderzoeken de diepte in kunnen gaan.

De Nederlandse plantendeskundige Robin van Velzen heeft nu ontdekt dat de genen, die verantwoordelijk zijn voor het maken van THC, CBD en CBC hun oorsprong vinden in de cannabisplant. Ze komen niet, zoals ook wel werd gesuggereerd, voor in het genetisch aanverwante hop. “De vraag of planten, die nauw verwant zijn aan de cannabisplant ook cannabinoïden kunnen maken, zoals THC en CBD, is hiermee zo goed als uitgesloten’, aldus de onderzoeker van de Universiteit van Wageningen, die ook werkzaam is als wetenschapper voor Bedrocan.

Cannabinoïde oxidocyclase genfamilie

Van Velzen heeft samen met collega-onderzoeker Eric Schranz beschikbare gen-sequenties van cannabisplanten uit Genbank, een wereldwijde gendatabase, geanalyseerd. Het genetisch onderzoek richtte zich op de allerlaatste stap van de biosynthese. Dat is hét moment waarop enzymen worden aangestuurd om cannabinoïden, de werkzame stoffen in de cannabisplant, aan te maken. Cannabis maakt in eerste instantie CBG (cannabigerol) aan en zet dit vervolgens om in, dan wel THC, CBD of CBC. Van Velzen: “We weten welke enzymen deze omzetting doen en welke genen betrokken zijn. Maar wanneer deze genen zijn ontstaan wisten we niet.” In het onderzoek wordt deze genfamilie de cannabinoid oxidocyclase gene family genoemd.

Daarnaast doet Van Velzen een aanbeveling voor de classificatie van deze gengroep: “Veel genen binnen deze familie zijn nog relatief onbekend en hadden nog geen eenduidige naam. Ik heb alle gen-sequenties, die tot nu toe bekend zijn, met elkaar vergeleken, en daarna een eenduidige classificatie gemaakt. Dat verbetert de communicatie tussen wetenschappers onderling.”

De resultaten van het onderzoek zijn nu openbaar gemaakt in een zogeheten preprint met als titel Origin and evolution of the cannabinoid oxidocyclase gene family. Collega-onderzoekers kunnen nu reageren op de bevindingen voordat het resultaat in een wetenschappelijk tijdschrift wordt gepubliceerd.

Uitgebreide fylogenetische classificatie van alle momenteel bekende gen-sequenties van de cannabisplant, inclusief drie hoofdclades en zeven subclades (rechterbovenhoek) die bedoeld is om eenduidige verwijzing naar en identificatie van cannabinoïde oxidocyclase-genen te ondersteunen.

Volgens de Ierse minister van Volksgezondheid Stephen Donnelly hoeven patiënten in Ierland die medicinale cannabis voorgeschreven krijgen niet meer naar Nederland te reizen om hun medicijnen op te halen. Een nieuwe permanente bezorgdienst – die medicinale cannabis voor Ierse patiënten zeker stelt – zal worden opgericht nadat in april 2020 een tijdelijke bezorgdienst werd georganiseerd vanwege de reisproblemen die zijn veroorzaakt door de Covid-19-pandemie.

Zie ook:

Beschikbaarheid
Medicinale cannabis van Bedrocan is in diverse landen verkrijgbaar. De beschikbaarheid wordt hier per land aangegeven.

Woensdag 2 december gaat volgens sommigen de geschiedenisboeken in als een historische dag. Althans, voor diegenen die betrokken zijn bij medicinale cannabis. Waarom? Omdat de Verenigde Naties, meer specifiek de Commission on Narcotic Drugs (CND), heeft besloten cannabis van ‘Lijst 4’ van het Enkelvoudig Verdrag te halen. Wat dat betekent, welke consequenties dat heeft voor Bedrocan en of deze dag echt zo historisch is als sommigen doen geloven, vroegen we aan Ole Heil, vanuit zijn rol als directeur overheidszaken bij Bedrocan.

Waar gaat dit eigenlijk over? Lijst 4 van het Enkelvoudig Verdrag?

‘In 1961 hebben de landen aangesloten bij de VN een verdrag getekend waarin ze afspraken maken over hoe zij omgaan met drugs. In de volksmond heet dit het Enkelvoudig Verdrag. Niet alle afspraken gelden voor alle drugs. Er zijn vier categorieën drugs bedacht en elke categorie heeft zijn eigen regels. De middelen op lijst 4 hebben het zwaarste regime. Van die middelen wordt gezegd dat ze gevaarlijk zijn en dat er geen positieve kanten aan zitten. Het is landen daarom verboden om iets met die middelen te doen. Het is overigens een ongelukkig gekozen nummering. Lijst 4 is de zwaarste categorie, maar lijst 1 is de één na zwaarste categorie. Voor lijst 2 en 3 gelden de lichtste criteria. Niet heel duidelijk dus.’

Wat verandert er nu dan voor Bedrocan?

‘Niet om de pret te bederven, maar er verandert eigenlijk helemaal niks. Het is vooral een symbolische uitspraak. Om echt in de praktijk invloed te hebben zijn er allerlei wetswijzigingen nodig. Te beginnen met het verdrag zelf. Want daar staat nog steeds in dat als landen iets met cannabis willen doen, ze een bureau moeten oprichten dat de hele oogst moet opkopen. Willen we dat er echt iets veranderd, zal ook dat artikel moeten veranderen.

De symboliek gaat op de langere termijn wel degelijk veel positieve invloed hebben. Nederland bijvoorbeeld doet nu een onderzoek naar het systeem rondom medicinale cannabis en hoe we daarmee verder willen. De uitkomst van dat traject ziet er met dit besluit waarschijnlijk anders uit dan zonder dit besluit. Voor landen, die tot nu toe geen medicinale cannabis beschikbaar stellen aan patiënten, is dit misschien een zetje in de rug om er toch iets mee te gaan doen.

Dit besluit heeft kortom nu geen effect op de dagelijkse gang van zaken. Op de hele lange termijn kan het wel degelijk een positief effect hebben op wetten en regels in Nederland en andere landen. Maar zo lang die nog niet gewijzigd zijn, gebeurt er in de praktijk helemaal niks.’

Wil je meer weten, lees dan het Engelstalige MJBizDaily artikel dat eerder over dit onderwerp verscheen. Of bekijk de artikelen die Bedrocan over dit onderwerp schreef: Will the UN point of view on cannabis be modified or not? en ‘Aanbevelingen WHO zullen waarschijnlijk de internationale wetgeving veranderen’.

Het Deense Centrum voor Klinisch Onderzoek gaat onderzoek doen naar de behandeling van chronische pijnpatiënten die de producten Bedrocan® en Bediol® voorgeschreven hebben gekregen. Bedrocan ondersteunt het onderzoek financieel, samen met Nordic Cannabis Research, een onderzoekstak van CannGros, de Deense distributeur van Bedrocan-producten. De onderzoekers analyseren retrospectieve gegevens van 415 Deense patiënten die onder behandeling waren bij de pijnkliniek Clinic Horsted.

Tijdens de studie gaat de aandacht voor al uit naar patiënten die tijdens de poliklinische behandeling de medicinale cannabisproducten Bediol (THC 6.3% | CBD 8%) en Bedrocan (THC 22% |  CBD <1.0%) voorgeschreven hebben gekregen. Het betreft patiënten met refractaire neuropathische pijn, spasticiteit als gevolg van multiple sclerose of ruggenmergletsel. Refractaire pijn betekent pijn dat niet adequaat reageert op conventionele therapie.

De onderzoeksresultaten worden half 2021 verwacht.

De Nederlandse overheid ondersteunt met 1,9 miljoen euro onderzoek naar het gebruik van medicinale cannabis bij de behandeling van neuropathische pijn. De subsidie is toegekend aan een gezamenlijk project van het Centre for Human Drug Research (CHDR), een Nederlands onafhankelijk instituut dat gespecialiseerd is in klinisch geneesmiddelenonderzoek en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Neuroloog Geert Jan Groeneveld (CSO/CMO bij CHDR en hoogleraar Klinische Neurofarmacaologie in het LUMC) en Albert Dahan (hoogleraar Anesthesiologie in het LUMC) zullen het onderzoek uitvoeren.

Het doel van het onderzoek is om tot een optimale THC – CBD dosering te komen voor de behandeling van neuropathische pijn bij een specifieke patiëntengroep. Daarnaast draagt het bij aan bewijs voor de effectiviteit van medicinale cannabis. De grondstoffen van Bedrocan zullen worden gebruikt voor de productie van het onderzoeksmateriaal.

“We gaan uit de Bedrocan cannabis de THC en CBD isoleren en in deze in verschillende verhoudingen in tabletvorm toedienen. Daarbij wordt gekeken wat de invloed is van CBD op de werking van THC,  en welke combinatie van de formulering het beste is voor de behandeling van neuropathische pijn.” Het Nederlandse bedrijf Echo Pharmaceuticals uit Leiden zal de tabletten voor het onderzoek produceren.

Gezonde proefpersonen

De studie bestaat uit twee delen. In het eerste deel zullen gezonde proefpersonen de tabletten met verschillende THC en CBD verhoudingen toegediend krijgen. Het eerste deel van het onderzoek moet aantonen of de nadelige effecten van THC, zoals high worden of angstige gevoelens, veranderd kunnen worden door het gelijktijdig toedienen van CBD. Medische literatuur is hier volgens Groeneveld tot nu toe conflicterend over: “Ik verwacht eerlijk gezegd niet heel veel van uitsluitend cannabidiol als behandeling bij neuropatische pijn. Farmacologisch gezien is het  waarschijnlijk dat THC pijn beïnvloedt, maar voor cannabidiol geldt dat farmacologisch gezien minder. CBD zou invloed kunnen hebben op inflammatie, bij ontstekingen, maar daarvoor hoef je cannabidiol bij onstekingsachtige pijn niet in te zetten als behandeling. Daar hebben we Ibuprofen al voor. Het wordt pas interessant als nadelige effecten van THC, zoals angstgevoelens, positief beïnvloed kunnen worden door CBD tegelijkertijd toe te dienen.”

Patiënten met neuropathische pijn

De effecten op pijn bij patiënten worden pas onderzocht in het tweede deel van de studie, als de resultaten van eerste studie laten zien welke verhouding het beste uitpakt. Deze vindt plaats onder een diverse groep van 200 patiënten met verschillende neuropathische pijn aandoeningen. Groeneveld: “Vooraf gaan we deze groep heel goed fenotyperen. Dat wil zeggen dat we precies willen weten hoe de neuropathische pijn zich specifiek bij deze groep uit. Hebben patiënten aantoonbare zenuwbeschadigingen, is er sprake van een persoonlijkheidsstoornis, zijn ze depressief of hebben ze een slaapstoornissen. Allemaal variabelen die we in kaart gaan brengen.”

Vervolgens krijgen de deelnemers in een crossover studie vijf weken placebo, en na een wash-out periode vijf weken behandeling, of omgekeerd. In elke behandelperiode wordt de pijn gemeten. “Bij patiënten met een duidelijke pijnvermindering willen we nader onderzoeken of er een correlatie is tussen hun variabelen, zoals slaapproblemen, angsten of het hebben van een perifere zenuwbeschadiging en de respons op behandeling met THC.”

Het eerste deel van studie zal voorjaar 2021 aanvangen en de eerste resultaten verwacht Groeneveld in de zomer. De studie met de pijnpatiënten zal in het najaar aanvangen en zal tenminste twee jaar in beslag nemen.

Het valt niet te rijmen voor patiënt Carola Pérez. Als Spaans staatsburger heeft ze geen toegang tot medicinale cannabis, terwijl een Duitser, Italiaan of Nederlander dat wel heeft. Alleen maar omdat ze in Spanje woont. “Alle Europese burgers verdienen dezelfde behandeling, we verdienen het allemaal om als gelijken behandeld te worden.”

Onlangs hield Pérez, oprichter van de Spaanse patiëntenorganisatie Dosemociones, een pleidooi voor Europese harmonisatie op het gebied van wetgeving en toegang tot medicinale cannabis. “Hoe is het mogelijk dat een Italiaanse fibromyalgiepatiënt de behandeling krijgt die ik als Spaans staatsburger niet heb?”

Zij sprak samen met andere patiëntenorganisaties tijdens een online bijeenkomst georganiseerd door Medicinal Cannabis Europe met als titel Towards a European Approach on Medicinal Cannabis. Toehoorders waren Europese parlementariërs, organisaties en beleidsmakers van de Europese Commissie,. “De Europese Unie moet de touwtjes in handen nemen. Alle Europese burgers hebben dezelfde rechten en dezelfde plichten en we hebben allemaal dezelfde steun nodig”, aldus Pérez tijdens de bijeenkomst.

Thuisteler

Carola is een thuisteler omdat ze in haar land geen toegang heeft tot medicinale cannabisproducten. De zwarte markt en de social clubs bieden volgens haar niet altijd een betrouwbaar alternatief. Maar de verzorging van haar planten baart haar zorgen. Om de twee jaar ondergaat ze een operatie waardoor ze lange tijd niet voor haar planten kan zorgen: “Patiënten horen hun eigen medicijnen niet te hoeven maken. Wij hebben recht op veilige en betrouwbare producten, net als dat geldt voor standaardmedicatie.”

Europese regels

De Europese regels moeten liever vandaag dan morgen worden gelijk gesteld. Maar zo simpel ligt het helaas niet. Medicinale cannabis en afgeleide producten zijn nog nergens officieel geregistreerd als medicijn. Ze worden in sommige landen beschikbaar gesteld in het kader van speciale programma’s. Maja Léon Grzymkowska is beleidsmaker bij de afdeling van de Europese Commissie die gaat over voedselveiligheid en volksgezondheid (DG SANTE). “Ik begrijp de moeilijkheden voor patiënten, maar helaas is het basisprincipe dat elk geneesmiddel eerst moet worden toegelaten om op de EU-markt te worden gebracht. Het wettelijk kader vereist de aanvraag van een handelsvergunning van de productontwikkelaars, met betrouwbare en volledige gegevens ter ondersteuning van kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid.”

Volgens Grzymkowska is daarnaast de term medicinale cannabis vanuit regelgevend oogpunt niet goed gedefinieerd. Tijdens de online bijeenkomst gaf ze het volgende aan: “Medicinale cannabis is een categorie producten en niet specifiek genoeg voor de farmaceutische wetgeving. De eerste stap zou zijn om overeenstemming te bereiken over een gemeenschappelijke definitie en op basis van deze terminologie gegevens te verzamelen ter ondersteuning van claims voor handelsvergunningen.” Met name op het gebied van onderzoek ziet Grzymkowska kansen, door onderzoeksprojecten beter af te stemmen op de behoefte van de patiënt.

EU-regelgeving

Een van de Europese parlementsleden die zich inzet voor de betere EU-regelgeving is Frédérique Ries. Ook zij sprak tijdens de conferentie: “Meer parlementsleden willen het onderwerp medicinale cannabis echt naar voren brengen. Het is vreselijk voor ons als beleidsmakers om te horen dat patiënten geen toegang hebben. Ze verdienen natuurlijk dezelfde rechten. We hebben één Europese benadering van medicinale cannabis nodig en dat begint met de unieke definitie. De rechten van patiënten moeten in heel Europa gelijk zijn en ze moeten hun behandeling kunnen meenemen.”

Het menselijk lichaam heeft een endocannabinoïdensysteem (ECS), waar de werkzame stoffen uit de cannabisplant op kunnen reageren. Hoe dat precies werkt wordt hieronder uitgelegd.

Het ECS is een uitgebreid netwerk van cellulaire receptoren, oftewel eiwitten waaraan zogeheten cannabinoïden zich kunnen binden. Zoals het opioïde systeem reageert op opioïden (morfine, codeïne), zo beschikken mensen over een afzonderlijk receptorsysteem voor cannabinoïden.

Endocannabinoïden

Er zijn twee soorten cannabinoïden. Fytocannabinoïden en endocannabinoïden. Endocannabinoïden worden door de mens zelf aangemaakt. Twee bekende endocannabinoïden zijn anandamide (AEA) en 2-arachidonoylglycerol (2-AG). Deze endocannabinoïden reageren op, of stimuleren de cannabinoïdereceptoren. Kortom zij sturen het endocannabinoïdensysteem aan.

Fytocannabinoïden zijn de inhoudsstoffen die van nature in de cannabisplant voorkomen. De belangrijkste zijn tetrahydrocannabinol (THC) en cannabidiol (CBD). Er zijn ook andere cannabinoïden, maar daarover is tot op heden veel minder bekend. Deze plantaardige cannabinoïden binden zich net als de lichaamseigen endocannabinoïden aan receptoren. Beiden komen namelijk qua moleculaire structuur overeen en kunnen invloed uitoefenen in ons lichaam.

Endocannabinoïdensysteem

Cannabinoïdereceptoren (CB-receptoren) beïnvloeden de werking van veel lichaamseigen processen. Deze CB-receptoren zitten in de menselijke hersenen en andere organen, inclusief de endocannabinoïden die ze binden. Het endocannabinoïdensysteem laat ons lichaam normaal functioneren door invloed uit te oefenen op allerlei processen. Zo speelt het endocannabinoïdensysteem een essentiële rol in ons zenuwstelsel en reguleert het meerdere fysiologische processen. Zo past het onder andere onze reactie op pijn aan en is het van invloed op onze eetlust, vertering, slaap, stemmingen, ontstekingen en geheugen.

Het endocannabinoïdensysteem beïnvloedt daarnaast ook de aanvalsdrempel bij epilepsie, het coördinatievermogen en andere systemen zoals het immuunsysteem, de hartfunctie, de sensorische integratie (aanraking, balans, contact met omgeving), de vruchtbaarheid, de botfysiologie, de stressrespons (HPAA), de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de oogdruk.

CB1-receptor

Er zijn tot nu toe twee cannabinoïdenreceptoren ontdekt. Eén daarvan is de CB1-receptor dat zich bevindt in een aantal gebieden van de hersenen die meerdere fysische en gedragsgerelateerde functies aansturen. Als resultaat hiervan beïnvloeden cannabinoïden de zintuiglijke en motorische responsiviteit (beweging), de hartslag, emotionele reacties, de eetlust en misselijkheid/overgeven, de waarneming van pijn, het leervermogen en het geheugen en de besluitvorming op hoog niveau. Naarmate we onze kennis over het menselijke endocannabinoïdensysteem verbeteren, krijgen we ook beter inzicht in de manier waarop fytocannabinoïden, THC, CBD en andere cannabinoïden werken. Dergelijke inzichten zullen leiden tot betere geneesmiddelen.

De kwaliteit van CBD-olie, en andere CBD-producten die tegenwoordig overal verkrijgbaar zijn, varieert aanzienlijk. Van olie van farmaceutische kwaliteit tot producten die van twijfelachtige samenstelling zijn en in sommige gevallen ronduit gevaarlijk. Waar moet je als consument op letten?

Er is veel interesse in cannabidiol (CBD), mede door de vele investeringsmogelijkheden. Dit komt deels doordat CBD in cannabis, dit in tegenstelling tot THC, geen bedwelmend effect heeft. [1] [2] Ook is cannabis met uitsluitend CBD in een aantal landen opnieuw ingedeeld, waardoor het gebruik als receptgeneesmiddel is toegestaan. [3] [4] Tegen de achtergrond van veranderingen in de regelgeving is CBD wereldwijd gepresenteerd als was het een wondermiddel.

De toename van het gebruik van CBD-olie (cannabisolie zonder THC), of welk ander CBD-product, weerspiegelt een sterke toename van zelfmedicatie. Deze trend gaat gepaard met het risico van het nemen van hoge doses van een geneesmiddel waarvan we nog maar weinig weten. [5]

De opkomst van CBD olie

‘Charlottes Choice’ veroorzaakte een storm – de online video en het verhaal gingen viraal. ‘CBD orale dosering verminderde de epileptische aanvallen van een jong kind veroorzaakt door het syndroom van Dravet.’ [6] [7] [8] De berichtgeving in de media deed de vraag naar CBD toenemen, [9] terwijl politieke machtsspelletjes de toegankelijkheid bevorderden. [10]

Terwijl het aantal behandelingen met cannabinoïden toenam door het opstapelende anekdotisch bewijs, ondersteunde het gebrek aan klinisch bewijs daarentegen de veiligheid of werkzaamheid niet. Vervolgens publiceerde medicijnontwikkelaar GW Pharmaceuticals solide onderzoek ter ondersteuning van het gebruik van CBD bij therapieresistente epilepsie (d.w.z. het Dravet-syndroom en het Lennox-Gastaut-syndroom). Epidiolex ™ kreeg vervolgens goedkeuring van de Food and Drug Administration (FDA), de Amerikaanse voedsel- en medicijnautoriteit. [11]

Op de achtergrond, terwijl de focus op epilepsie zich langzaamaan verschoof naar andere aandoeningen, won CBD aan kracht. Met de grote belofte van het therapeutische potentieel, gecombineerd met het gebrek aan regelgevend toezicht, is er een enorme, wereldwijde markt voor (ongereguleerde) CBD-producten ontstaan. [12]

Ongereguleerde producten

Ongereguleerde of slecht gereguleerde producten zijn een probleem voor zowel consumenten als patiënten. De samenstelling cannabinoïden wordt op de verpakking mogelijk niet correct weergegeven, noch gecontroleerd door een gecertificeerd controlelaboratorium. Producten bevatten mogelijk helemaal geen CBD, terwijl andere mogelijk hoge doses THC bevatten. [13] Dergelijke dubieuze producten kunnen ook restanten van fabricageoplosmiddelen en contaminanten zoals microben, pesticiden, zware metalen of mycotoxinen bevatten. [14] Naast een bedreiging voor de gezondheid van de consument, maakt het gebrek aan productconsistentie het moeilijk om de therapeutische effecten te beoordelen. [15]

De vraag naar CBD zal naar verwachting aanzienlijk toenemen als CBD beschikbaar komt voor gebruik als wellnessproducten (bijv. lotions, balsems, orale druppels), of wordt opgenomen in consumentenproducten (bijv. dranken en ander voedsel). Deze trend kan gedeeltelijk worden gedreven door de macht van de alcoholindustrie, met onder meer Constellation Brands (een alcoholbedrijf) en Canopy Growth Corporation (een Canadese recreatieve / medicinale cannabisproducent) als marktleiders. [16]

Is CDB schadelijk?

Er lijkt een wereldwijde consensus te bestaan ​​dat CBD, of CBD olie in het bijzonder, veilig is, zonder schadelijke effecten. Misschien wordt dit veroorzaakt doordat je er niet high van kan worden of door de succesverhalen van specifieke patiënten.

De FDA heeft zich over de kwestie gebogen en stelt dat “er veel onbeantwoorde vragen zijn over de wetenschap, veiligheid en kwaliteit van producten die CBD bevatten”. [17] Als wordt aangetoond dat CBD een risicovolle stof is en schade veroorzaakt, zoals toxiciteit voor de lever, zal de hele industrie, waarin grootschalig in is geïnvesteerd, zwaar worden onderzocht. Veel bedrijven zouden daardoor kunnen omvallen.

CBD is een medicijn, dus raadpleeg altijd een arts

Aangezien CBD het endocannabinoïdesysteem beïnvloedt, kan het ook datzelfde systeem verstoren. Er is ook nog veel onbekend over CBD, vooral over het langdurig gebruik en in hoge dagelijkse doses. [18] [19]

Enkele bijwerkingen van CBD zijn vermoeidheid, diarree, verminderde eetlust en gewichtsverlies. [20] [21] Bovendien is CBD doorgaans een aanvullende behandeling (in combinatie met andere geneesmiddelen) en wordt het gemetaboliseerd door de levercytochroom P450-enzymen (CYP450). Bij gelijktijdig gebruik met andere geneesmiddelen, die door het CYP450-systeem worden gemetaboliseerd, is er kans op geneesmiddelinteracties. [22] Ten slotte wordt dosisaanpassing aanbevolen bij patiënten met matige tot ernstige leverinsufficiëntie om de belasting van het metabolische proces te verminderen. [23]

Wijdverbreide ‘zelfmedicatie’ brengt risico’s met zich mee die verder gaan dan producten van slechte kwaliteit. Consumenten of patiënten moeten worden aangemoedigd om een arts te raadplegen voordat ze CBD proberen. Artsen daarentegen zouden alleen betrouwbare, veilige en gestandaardiseerde producten moeten adviseren om te gebruiken, bij voorkeur van farmaceutische kwaliteit. Meestal betekent dit dat de patiënt toegang moet krijgen tot producten van een apotheek.

Analysecertificaat

CBD-producten worden tegenwoordig online of in de drogisterij verkocht, of zijn verkrijgbaar  via informele kanalen. In Europa en de Verenigde Staten worden veel CBD-houdende producten als voedingssupplementen verkocht, en de meesten zijn, gek genoeg, niet goedgekeurd door de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) of de FDA, dé instanties die gaan over veiligheid.

Een gerenommeerd CBD-product zal een analysecertificaat (CoA) hebben waarin het geclaimde CBD-gehalte (milligram per milliliter (mg / ml)) staat vermeld en tevens een garantie afgeeft dat het product vrij is van verontreinigingen. Een CoA wordt geproduceerd door een extern, onafhankelijk gecontracteerd laboratorium. Vraag hierom. [24] Een kwaliteitsproduct heeft waarschijnlijk ook online beoordelingen die vergeleken kunnen worden met het analysecertificaat.

Kwaliteitscontrole en CBD olie

Kwaliteitscontrole en standaardisatie is erg belangrijk. Het gebruik van ondermaatse grondstoffen en methoden om bijvoorbeeld CBD-olie te produceren, leidt tot inconsistente samenstelling en het risico van medicijnverontreiniging (d.w.z. toxiciteit). [25] [26] [27] [28] [29] Producten van goede kwaliteit worden geproduceerd door farmaceutische bedrijven of een bereidingsapotheek. Hun fabricageproces verzekert consistente sterkte, zuiverheid en het toezicht op de fabricageprocessen. Niet-gereguleerde producenten kunnen consumenten en patiënten deze kwaliteit niet garanderen.

Bronnen

[1] Kowal, M., Hazekamp, A., Colzato, L., van Steenbergen, H., Hommel, B.. (2013). Modulation of cognitive and emotional processing by cannabidiol: the role of the anterior cingulate cortex. Frontiers in Human Neuroscience. 7

[2] Mechoulam, R., Parker, L., Gallily, R. (2002). Cannabidiol: An Overview of Some Pharmacological Aspects. The Journal of Clinical Pharmacology. 42(S1):11S-19S

[3] Nieuw-Zeeland staat bijvoorbeeld momenteel CBD toe als receptgeneesmiddel, terwijl Australië momenteel lage doses CBD overweegt als Pharmacy Only Medicines.

[4] Ondanks het wijdverbreide gebruik blijft CBD een gecontroleerd medicijn. Het Enkelvoudig Verdrag van de Verenigde Naties 1961 vermeldt cannabis en preparaten in Lijst I (extracten en tincturen) en IV (cannabis en hars). Aangezien CBD is afgeleid van cannabis, is het een gecontroleerde drug.

[5] Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), Cannabidiol critical review report. WHO Expert Committee on Drug dependence. Geneva; juni 2018. Online vermeld op 28 oktober 2020

[6] Marijuana stops child’s severe seizures. Online vermeld op 28 oktober 2020

[7] Charlotte’s Web CBD products: 2020 review. Online vermeld op 28 oktober 2020

[8] Charlotte’s Web. Online vermeld op 28 oktober 2020

[9] Epilepsy patients flock to Colorado after medical pot gives them hope. Online vermeld op 28 oktober 2020

[10] Medicinal cannabis: Victorian families hopeful as state grows crop to treat children with severe epilepsy. Online vermeld op 28 oktober 2020

[11] FDA approves first drug comprised of an active ingredient derived from marijuana to treat rare, severe forms of epilepsy.U.S. Food and Drug Administration. Online vermeld op 28 oktober 2020

[12] Dance, a. (2019).  As CBD skyrockets in popularity, scientists scramble to understand how it’s metabolized. Nature magazine on November 14, 2019. Online vermeld op 28 oktober 2020

[13] Hazekamp, A. (2018). The trouble with CBD oil. Med Cannabis Cannabinoids;1:65–72

[14] Romano, L & Hazekamp A. (2013). Cannabis Oil: chemical evaluation of an upcoming cannabis-based medicine. Cannabinoids;1(1):1-11

[15] Freeman, T., et al. (2019). Medicinal use of cannabis based products and cannabinoids. BMJ 2019;365:l1141

[16] What Constellation Brands’ massive investment in Canopy Growth Corp. means for both companies. Online vermeld op 28 oktober 2020

[17] FDA-updates voor consumenten. What you need to know (and what we’re working to find out) About Products Containing Cannabis or Cannabis-derived Compounds, Including CBD. Online vermeld op 28 oktober 2020

[18] Ibid

[19] Huestis, M., et al. (2019). Cannabidiol adverse effects and toxicity. Curr Neuropharmacol. 2019 Oct; 17(10): 974–989

[20] Epidiolex. Highlights of prescribing information. Online vermeld op 28 oktober 2020

[21] Iffland, K., & Grotenhermen, F. (2019). An update on safety and side effects of cannabidiol: A review of clinical data and relevant animal studies. Cannabis Cannabinoid Res. 2017; 2(1): 139–154.

[22] Lucus, C., et al. (2018). The pharmacokinetics and the pharmacodynamics of cannabinoids. Br J Clin Pharmacol (2018) 84 2477–2482 2477

[23] Ibid

[24] Zie deze referentie voor advies. Chesak, J., (2019). Reading a CBD label: How to find a quality product. Online vermeld op 28 oktober 2020

[25] Hazekamp, A. An evaluation of the quality of medicinal grade cannabis in the Netherlands. Cannabinoids 2006;1(1):1-9

In vergelijking met farmaceutische cannabis, bevat niet-farmaceutische cannabis minder cannabinoïden, is deze vervuild met bacteriën en schimmels en zijn vaak pesticiden, schimmels of zware metalen aanwezig.

[26] Bettiol et al. (2019). Galenic preparations of therapeutic Cannabis sativa differ in cannabinoids concentration: A quantitative analysis of variability and possible clinical implications. Front. Pharmacol., 17 januari 2019 |

[27] Calvi, L., et al. (2018). Comprehensive quality evaluation of medical Cannabis sativa L. inflorescence and macerated oils based on HS-SPME coupled to GC-MS and LC-HRMS (q-exactive orbitrap®) approach. J Pharm Biomed Anal. 20 feb 2018; 150:208-219

[28] Hazekamp, A. (2018). The trouble with CBD oil. Med Cannabis Cannabinoids;1:65–72

[29] Romano, L & Hazekamp A. (2013). Cannabis Oil: chemical evaluation of an upcoming cannabis-based medicine. Cannabinoids;1(1):1-11

Medicinale cannabisolie, op basis van de grondstoffen Bediol en Bedica, heeft mogelijk een positief effect op de ernst en frequentie van migraineaanvallen. Dat blijkt uit een cross-sectionele retrospectieve studie, waarbij patiënten een vragenlijst hebben ingevuld over hun ervaringen met het gebruik van cannabisolie. De patiënten zijn vanuit de Transvaal Apotheek in Den Haag benaderd. Volgens de onderzoekers zou uit farmacologisch oogpunt medicinale cannabisolie als mogelijk alternatief kunnen fungeren bij migraine.

Sterkste afname migraine

Bediol-olie is bij de deelnemende patiënten het meest voorgeschreven en toonde de sterkste afname in aantal migraineaanvallen per maand en de ernst ervan. Ook Bedica-olie liet een significante afname zien in aantal en ernst van de migraineaanvallen. Bedrocan-cannabisolie lijkt geen effect te hebben op de frequentie en ernst van de migraineaanvallen.

Medicinale cannabisolie wordt druppelsgewijs sublinguaal toegediend.  Medicinale cannabis flos, de gedroogde uitvoering, wordt onder andere in verdampte en eetbare vorm gebruikt.

Migraine en menopauze

De gemiddelde leeftijd van de geïncludeerde patiënten was 54 jaar. Hiervan was circa 80% vrouw en hadden de meeste vrouwen een leeftijd rond de menopauze. Volgens de onderzoekers kan dit een rol hebben gespeeld in de positieve resultaten bij de vrouwen. Uit studies blijkt namelijk dat de meeste vrouwen die last hebben van migraine verbetering zien na hun menopauze. Er zijn echter ook andere studies die suggereren dat migraine bij vrouwen na hun menopauze lijkt te verergeren. Het is volgens de onderzoekers dan ook niet met zekerheid te zeggen dat de menopauze een positief effect heeft gehad op de resultaten bij de vrouwen.

Bijwerkingen

Verder werd in de vragenlijst gevraagd naar vijf expliciete bijwerkingen, namelijk: misselijkheid, slaperigheid, nervositeit, nachtmerries en geheugenverlies. Bij gebruik van medicinale cannabisolie werden voornamelijk misselijkheidsklachten en slaperigheid gemeld als bijwerking.

Er waren meer patiënten met een afname in misselijkheid dan met een toename. Dit kan volgens de onderzoekers eerder beschouwd worden als een therapeutisch effect dan een bijwerking. Deze afname is met name tot stand gekomen bij het gebruik van Bedica-olie. Bedica-olie zou naar aanleiding van dit onderzoek geadviseerd kunnen worden bij patiënten die last hebben van misselijkheid bij een migraineaanval.

Om de bevindingen uit deze studie te bevestigen en om medicinale cannabisolie een plek te geven in de huidige behandelrichtlijnen van migraine, stellen de onderzoekers dat gerandomiseerde, gecontroleerde klinische studies met een grotere onderzoekspopulatie gewenst is.