Actueel

Bedrocan biedt artsen, onderzoekers en wetenschappers een online platform om hun informatie en bevindingen over medicinale cannabis met een breder publiek te delen. In een reeks informatieve webinars van elk een half uur gaat moderator Ole Heil van Bedrocan in gesprek met allerlei experts. Recente onderzoeken, ervaringen van artsen en patiënten en de effecten van medicinale cannabis worden besproken onder de titel Bedrocan Series.

Cannabis als medicijn; de wetenschappelijke benadering

Bedrocan Series begint met Renger Witkamp, ​​hoogleraar Nutritional Biology aan de Nederlandse Wageningen University & Research en voorzitter van het Instituut Medicinale Cannabis Nederland. Hij zal spreken over wetenschappelijk onderzoek en de noodzaak van een Nederlands Instituut voor Medicinale Cannabis.

Het informatieve webinar vindt plaats op donderdag 17 juni om 12.30 uur (CET).

Cannabis als medicijn; de effecten op onze hersenen

De tweede spreker in de informatieve webinars reeks is Matthijs Bossong, neurowetenschapper aan het UMC Utrecht. Bossong zal dieper in ons endocannabinoïdesysteem duiken en het effect van cannabis op de functie van de hersenen en psychiatrische aandoeningen uitleggen.

Dit webinar vindt plaats op donderdag 8 juli om 12.30 uur (CET).

Meer informatie over de informatieve webinars reeks Bedrocan Series, de gastsprekers en het registratieproces is te vinden op de Bedrocan webinar pagina.

Betrouwbare informatie over medicinale cannabis en de werking er van is niet altijd eenvoudig te vinden. Nederlandse apothekers, artsen, bedrijven en onderzoekers hebben daarom hun handen ineen geslagen en een nieuw samenwerkingsverband opgericht: Instituut Medicinale Cannabis Nederland (IMC). Bedrocan, producent van medicinale cannabis, is één van de trotse partners van dit nieuwe instituut. Doel van het IMC is de informatievoorziening over medicinale cannabis richting patiënten en voorschrijvers te verbeteren en de samenwerking op het gebied van wetenschappelijk onderzoek te versterken. Professor Dr. Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en Farmacologie aan de Wageningen Universiteit, is voorzitter van het IMC. Ole Heil, directeur Communications & Government Affairs van Bedrocan is penningmeester.

Duizenden patiënten

Medicinale cannabis is in Nederland sinds 2003 op doktersrecept via de apotheek beschikbaar voor patiënten. Inmiddels maken hier per jaar zo’n 10.000 mensen, met verschillende aandoeningen, gebruik van. Het wordt onder andere toegepast als pijnstillerbestrijder en als symptoombestrijder bij bepaalde vormen van epilepsie, MS en in palliatieve zorg. Desalniettemin blijkt het lastig om goede en betrouwbare informatie over het gebruik en de toepassing van medicinale cannabis te vinden.

Renger Witkamp: ‘We zien helaas heel veel onjuiste informatie over medicinale cannabis. Veel patiënten die mogelijk baat hebben bij het product belanden onnodig in de coffeeshop of bij illegale aanbieders. Of erger nog: sommige artsen verwijzen hun patiënten hier zelfs actief naartoe. Het IMC stelt zich ten doel dit door middel van goede voorlichting te veranderen. Het IMC bevordert dat de behandeling van patiënten die mogelijk baat hebben bij medicinale cannabis, onder medische begeleiding van arts en apotheker plaatsvindt.’

Coördinatie van onderzoek

De laatste jaren wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar de werking en toepassing van medicinale cannabis. Zo ook in Nederland. Op bijna elke universiteit in ons land houden onderzoekers zich hiermee bezig. Omdat het onderzoeksgebied nog in de kinderschoenen staat, is er nog weinig samenwerking en coördinatie. Het IMC biedt een platform voor onderzoekers om hen samen te brengen en waar mogelijk de krachten te bundelen.

Dr. Monique van Velzen, onderzoeksmanager van de afdeling Anesthesiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is bestuurslid Onderzoek van het IMC: ‘Ik merk om mij heen dat er veel behoefte is aan samenwerking op het gebeid van wetenschappelijk onderzoek met medicinale cannabis. Veel onderzoeken, soms zelfs binnen dezelfde instelling, lopen langs elkaar heen. En ook voor onderzoekers is het lastig om uit te vinden wat wel en niet kan en mag als het om cannabis gaat, met veel vertraging tot gevolg. Dat is zonde en daar brengen we met het IMC straks verandering in. Door onderzoekers te verbinden, kunnen we van elkaar leren en het onderzoek stroomlijnen, op elkaar afstemmen en structureren.’

Inhoudelijke deskundigen

Het IMC is een stichting waarbij verschillende partners en inhoudelijk deskundigen zich hebben aangesloten. Naast een aantal bedrijven uit de keten van medicinale cannabis in Nederland, waaronder apotheken, gaat het om artsen en onderzoekers van het LUMC, UMC Utrecht, Universitair Medisch Centrum Groningen en Wageningen University & Research.

Meer informatie en contactgegevens zijn beschikbaar op de IMC website.

Dit jaar zal het Universitair Medisch Centrum Groningen starten met een onderzoek naar de werking van cannabisolie bij uitbehandelde leverkankerpatiënten. Doel van de pilotstudie, waaraan twintig patiënten zullen deelnemen, is om te zien of cannabisolie in staat is om leverkankertumoren te verkleinen. Uniek, want zo’n onderzoek is nog niet eerder verricht. “Het is in meerdere opzichten pionieren”, zegt chirurg en hoofdonderzoeker Maarten Nijkamp.

In drie jaar tijd willen Nijkamp, zijn collega Frederik Hoogwater, oncoloog Derk Jan de Groot en maag-darm- en leverspecialist Frans van der Heide kunnen vertellen of medicinale cannabisolie mogelijk invloed heeft op de groei (of beter: regressie) van leverkankertumoren. Daarvoor wordt onderzoek gedaan naar twintig patiënten die, los van symptoombestrijding, uitbehandeld zijn, maar nog wel een goede leverfunctie hebben. Dat laatste is van belang omdat een functionerende lever cannabisolie volgens natuurlijke processen ‘verwerkt’. Zodra de juiste dosering cannabisolie is bepaald en de toediening is gestart, wordt na drie, zes en negen maanden bij iedere deelnemer een scan van de lever gemaakt. Daarnaast wordt bloed afgenomen, zodat de leverfunctie kan worden onderzocht en ook de aanwezigheid van tumormarkers kan worden gecheckt. Uiterlijk in 2024 – of zoveel eerder als mogelijk – wil het onderzoeksteam met een sluitende conclusie komen.

Anekdotisch bewijs

Het idee voor dit klinisch onderzoek ontstond ruim drie jaar terug, toen een patiënt van het UMCG met leverkanker in vergevorderd stadium opmerkelijke resultaten leek te boeken met het gebruik van cannabisolie. De tumoren in zijn lever verdwenen geleidelijk sinds hij cannabisolie begon in te nemen en inmiddels – vijf jaar na de diagnose – is hij genezen verklaard. Toen zich daarna een tweede patiënt meldde met vergelijkbare resultaten, begon het wetenschappelijke hart van Nijkamp en collega’s harder te kloppen. “Dat was ook gebeurt als de patiënten visolie hadden gebruikt”, nuanceert Nijkamp.

“Maar cannabis en cannabisproducten zijn toch bijzonder. Je hoeft het internet maar op te gaan en je ziet dat er nogal wat anekdotisch bewijs is dat cannabinoïden een wapen zijn in de strijd tegen kanker. Maar dat zijn voorvallen en je weet niet bij hoeveel patiënten het gebruik van cannabinoid based products geen gewenst effect heeft gehad. Dan is er nog laboratoriumonderzoek, waarbij is gebleken dat cannabis een remmende invloed kan hebben op de groei van leverkankercellen. Maar als je in een laboratorium heet water of chloor op kankercellen giet, zal dat een vergelijkbaar effect hebben. Je kunt, kortom, niet stellen dat cannabinoid based medicines in staat zijn om kanker – in dit geval leverkanker – te genezen, want er is geen wetenschappelijk bewijs.

Daarvoor moet je klinisch onderzoek met patiënten uitvoeren. Door deze twee patiënten kreeg het onderwerp ‘cannabisolie en leverkanker’ voor mij en mijn collega’s ‘lading’, want we zijn, naast ons specialisme, ook wetenschappers. En we voelden ons vanuit wetenschappelijk oogpunt verplicht om onderzoek op te starten. We wisten tegelijkertijd ook dat het in meerdere opzichten pionieren zou zijn.”

Toetsingscommissie

Bij het ontwerp van de studie kwamen Nijkamp cum suis voor een aantal praktische vraagstukken te staan. Allereerst moest het ontwerp voor het onderzoek worden goedgekeurd en langs diverse toetsende partijen, waaronder uiteraard de medisch ethische toetsingscommissie. Nijkamp: “Cannabisolie is geen geregistreerd medicijn en er is nog veel onbekend. En er doen natuurlijk de wildste verhalen de ronde. Daar willen we met dit onderzoek zeker geen voeding aan geven. De toetsingscommissie heeft er streng op toegezien dat ons onderzoek aan alle gestelde eisen voor wetenschappelijk onderzoek voldoet. Tegelijkertijd hadden ook antwoord nodig op een aantal vragen. Zoals; welke stoffen maken dat cannabis kan werken? En in welke verhouding moeten die stoffen in de olie aanwezig zijn? En welke doses zijn het meest geschikt? De beide patiënten gebruikten cannabisolie waarin zowel THC als CBD aanwezig zijn, dus dat was ook ons uitgangspunt.”

Medicinale cannabisolie

Vervolgens moest worden gezocht naar een producent en leverancier van de olie. “Het is niet moeilijk om aan cannabisolie te komen, maar medicinale cannabisolie is een ander verhaal. Voor een onderzoek als dit leggen we de lat uiteraard zo hoog mogelijk”, aldus Nijkamp. “De toetsende instanties doen dat vanzelfsprekend ook. De basis moet goed zijn: je moet materiaal betrekken van een partij die de juiste certificaten heeft voor de productie van studiemateriaal. Dat behoort tot de eisen die aan zo’n studie worden gesteld. En je wilt zeker zijn dat het studiemateriaal een consistente samenstelling heeft, want anders kun je geen uitspraken doen over het onderzoeksresultaat. We wisten dat de Transvaal Apotheek al enkele jaren gespecialiseerd is in het verantwoord samenstellen van medicinale cannabisolie. Dat doen ze op basis van gestandaardiseerde medicinale cannabis, die in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid wordt geproduceerd door Bedrocan. De olie van de Transvaal Apotheek is van consistente kwaliteit en wordt bovendien door een onafhankelijk laboratorium getest. We wisten bovendien dat de Transvaal Apotheek bezig was om de certificaten voor productie van studiemateriaal te verkrijgen. Daar gaat een stevige toetsing aan vooraf en daar hebben we op moeten wachten, maar dat is inmiddels rond. Vervolgens was het zaak om de juiste cannabisolie voor de studie te selecteren.”

Transvamix®

Voor de pilotstudie is gekozen voor een medicinale cannabisolie die al in het aanbod van de Transvaal Apotheek zat. Nijkamp: “We hebben de samenstelling van de oliën die door de beide patiënten was gebruikt als uitgangspunt genomen. Dat was olie met een tamelijk hoog THC-gehalte. De Transvaal Apotheek maakt een olie op basis van de gestandaardiseerde plantvariëteiten Bedrocan® en Bedrolite®, die 10 procent THC en 5 procent CBD bevat en ‘Transvamix®’ is genoemd. Die olie gaan we als studiemateriaal gebruiken.”

Dosering

Ander punt van aandacht is de dosering, want cannabisolie is (ook) op dat gebied niet vergelijkbaar met reguliere medicijnen. Het is volgens Nijkamp ook een mogelijke reden waarom klinische studies met cannabis of cannabisolie tot dusver nauwelijks zijn opgestart. “Ook hier moesten we pionieren. Bij reguliere medicijnen – denk aan pijnstillers – ligt de dosering vast; je weet wat het medicijn bij een bepaalde dosering doet”, zegt Nijkamp. “Cannabis of cannabisolie is een ander verhaal. Iedere patiënt reageert anders op het product en de hoeveelheid olie die nodig is om werkzaam te zijn kan per patiënt verschillen. Dat maakt zo’n studie nog een stuk ingewikkelder. We gaan per patiënt de dosering dagelijks opvoeren tot er bijwerkingen zijn. Dan gaan we terug tot de dosering waarbij bijwerking uitblijven. In theorie heb je dan een zo hoog mogelijke dosering zonder bijwerkingen.”

Pilotstudie leverkanker

Voor zover bekend is het UMCG het eerste onderzoeksinstituut ter wereld dat een onderzoek naar cannabisolie bij leverkanker gaat doen. “In deze vorm, althans”, zegt Nijkamp. “Er is divers laboratoriumonderzoek naar de werking van cannabis op tumoren en we weten ook van onderzoek naar cannabisolie bij hersentumoren, maar voor zover bekend is daar nog geen vervolg aan gegeven. En uiteraard wordt cannabis door kankerpatiënten ingezet om tijdens behandeling de kwaliteit van leven positief te beïnvloeden. Dit is dus een echte pilotstudie. En die studie zal alleen iets zeggen over de werking van cannabis bij patiënten met leverkanker, bij wie de lever nog functioneert. Zodra we weten dat het bij één patiënt iets doet, zijn we een stap verder en kunnen we serieus gaan nadenken over verder onderzoek. Denk daarbij aan patiënten met leverkanker én leverbeschadiging en andere vormen van kanker. We zouden bovendien kunnen constateren dat cannabinoïden – in deze verhouding en bij deze patiënten – een positieve bijdrage leveren aan kwaliteit van leven. Op basis daarvan zouden cannabis based products in de toekomst een vaste rol kunnen spelen binnen oncologie.
Maar de uitkomst kan ook zijn dat bij geen van de twintig mensen een reactie optreedt. Dan hebben we gedaan wat we vanuit medisch-wetenschappelijk oogpunt moesten doen, maar staan we wat betreft de genezing van de beide patiënten nog steeds voor een raadsel.”

Lees ook:

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) heeft cannabidiol, gebruikt door patiënten met epilepsie, op de lijst gezet van medicijnen waarbij wisselen van fabrikant niet wenselijk is. Het gaat hierbij om medicijnen waarbij een verkeerde inname leidt tot ernstige problemen.

Deze Wisselen Ongewenst lijst is opgesteld in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport. Cannabidiol uit de apotheek kan volgens de richtlijn Epilepsie uit juni 2020 voorgeschreven worden bij kinderen (vanaf 2 tot 18 jaar oud) met een therapieresistent syndroom van Dravet, of aan patiënten (vanaf 2 jaar oud) met een therapieresistent syndroom Lennox Gastaut.
In Nederland, en verschillende andere landen, wordt olie gemaakt op basis van het farmaceutische CBD-houdende cannabisproduct Bedrolite en voorgeschreven aan deze patiënten.

Patiënten in Nederland kunnen deze olie, op voorschrift van de arts, bij apotheken verkrijgen. In Engeland ontstond rond de jaarwisseling onrust omdat dit product door de Brexit niet meer voor Engelse patiënten beschikbaar zou zijn. De nijpende situatie van diverse patiënten, waaronder de negenjarige Alfie Dingley, haalde de pers in Engeland en Nederland. De Nederlandse en Engelse overheid hebben inmiddels een tijdelijke oplossing gevonden.

Reactie minister Van Ark

Minister Van Ark onderschrijft de lijst van het CBG. ‘Patiënten mogen per slot van rekening geen onnodige gezondheidsrisico’s lopen als gevolg van het wisselen van geneesmiddelen,’ laat het ministerie weten in een reactie.

Projectcoördinator Michiel Hendrix en voorzitter Ton de Boer, beiden van het CBG, vertellen in een interview meer over hoe de lijst tot stand kwam en naar welke criteria is gekeken.

Reactie Bedrocan

Bedrocan is blij met dit besluit van het CBG en de minister. De Nederlandse cannabisproducent produceert in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid diverse cannabisproducten die verwerkt worden als medicinale cannabisolie. CEO Tjalling Erkelens: “Het besluit sluit aan bij wat wij al jaren in de praktijk zien en ook benadrukken; namelijk dat onze producten niet zomaar in te wisselen zijn voor een ander product met een vergelijkbare hoeveelheid CBD. Medicinale cannabis is simpelweg complexer dan alleen CBD of THC. Zie bijvoorbeeld de situatie in Engeland begin dit jaar. Daarbij dreigden tientallen epilepsiepatiëntjes in acute problemen te komen doordat ze vanwege de Brexit geen toegang meer kregen tot cannabisolie uit Nederland. Hopelijk leidt opname van cannabidiol op deze lijst uiteindelijk tot Europese regelgeving waarbij de beschikbaarheid voor de patiënt gegarandeerd is.”

Lees ook:

Europa moet medicinale cannabis net zo behandelen als opiaten. Dat vindt Europarlementariër Alex Agius Saliba die samen met drie andere parlementsleden, het Europese samenwerkingsverband Medicinal Cannabis Alliance heeft opgericht. Binnenkort komt de alliantie voor het eerst bij elkaar en bepalen ze samen met 35 aangesloten parlementsleden de Europese de koers op het gebied van medicinale cannabis. Het Maltese parlementslid neemt alvast een standpunt in.

Dat Europese parlementsleden samen optrekken is niet uniek. Wel is het voor het eerst dat er een  samenwerkingsverband zich uitsluitend focust op medicinale cannabis. Agius Saliba hierover: ‘We houden ons verre van het recreatief gebruik. Wij willen opkomen voor de rechten van de patiënt en pleiten voor Europese wetgeving die in elke lidstaat hetzelfde is.” De 35 parlementsleden, voornamelijk socialisten en democraten uit landen als Portugal, Duitsland en Slovenië, reageerden op een mail die afkomstig was van Agius Saliba zelf en zijn drie medestanders Robert Biedroń (Poland), Brando Benifei (Italië) en Maria Arena (België). Agius Saliba is tevreden over de response: “Het is een mooi aantal en een goede start. Hiermee geven we een sterk signaal af dat er bereidheid is om over medicinale cannabis te discussiëren.”

Handel

Het is Maltese parlementslid een doorn in het oog dat er nauwelijks handel mogelijk is tussen Europese lidstaten. Als voorbeeld noemt hij zijn thuisland Malta. Sinds 2018 is medicinale cannabis daar toegestaan maar afgelopen jaar zaten patiënten zonder hun medicijn. “Puur omdat de distributie in Europa niet goed geregeld is. Patiënten zijn daar de dupe van. Zij zitten niet alleen zonder, maar betalen ook nog eens een hoge prijs voor hun medicatie. Goede toegang én een betaalbare prijs voor medicinale cannabis is een basisrecht voor elke Europese patiënt.”

Agius Saliba  noemt het gebrek aan uniforme regels het grootste obstakel: “Ik wijs niet met de vinger naar de industrie, maar naar onszelf. Het is belangrijk om voor de hoogste kwaliteit te gaan, maar de Europese bureaucratie zorgt voor hoge prijzen en maakt toegang voor patiënten onmogelijk. Ik pleit dan ook om medicinale cannabis net zo te behandelen als opiaten.”

De handel in grondstoffen als morfine en andere opiaten is wél op Europees niveau gereguleerd. Om in Europa voet aan de grond te krijgen, moeten medicijnontwikkelaars zich aan de strikte veiligheids- en kwaliteitsnormen van het Europees Geneesmiddelenbureau houden. En dat geldt ook voor de farmaceutische grondstoffen (API’s), waarmee deze medicijnen worden gemaakt. “Ik zie het verschil niet met medicinale cannabis.  Als er medische reden zijn waarom er strengere eisen gelden voor cannabis dan hoor ik die graag. Maar volgens mij zijn die er niet.”

Binnenkort komt de Medicinal Cannabis Alliance bij elkaar om verder te werken aan de standpunten.

Het televisieprogramma de Keuringsdienst van Waarde stond op donderdag 18 februari 2021 in het teken van CBD-olie. Deze olie is tegenwoordig overal verkrijgbaar en gaat over de toonbank als voedingssupplement. In deze aflevering spreekt Tjalling Erkelens, CEO en oprichter van Bedrocan, zijn zorgen uit over deze ontwikkeling.

Erkelens heeft al vaker zijn zorgen uitgesproken. Er is namelijk nog te weinig bekend over de werkzaamheid en het effect van CBD op het menselijk lichaam, zeker bij hoge dosering of langdurig gebruik. Dát het iets doet is bekend, bijvoorbeeld bij mensen met ernstige vormen van epilepsie, maar hoe en wát precies weten we nog niet.
Over CBD-olie is op deze website eerder het artikel ‘Het probleem met CBD-olie’ gepubliceerd. Een link naar dat artikel staat onderaan deze pagina.

Veiligheid gegarandeerd

In de uitzending van de Keuringsdienst pleit Bedrocan er dan ook voor om voorzichtigheid te betrachten bij het gebruik van CBD-olie. Erkelens: “Doe dit alleen in overleg met een arts. En áls CBD-olie wordt aangeraden of voorgeschreven, haal deze dan uitsluitend bij een apotheek. Deze bereidt medicinale cannabisolie uit betrouwbare grondstoffen. Van deze olie is precies bekend wat erin zit en de apotheker kan informatie geven over de juiste dosering. Op die manier is de veiligheid van het gebruik optimaal gegarandeerd.”

Cannabisolie van Bedrocan

Bedrocan produceert zelf geen olie. Productie is in Nederland ook niet toegestaan. Medicinale cannabisolie is uitsluitend op doktersrecept bij de apotheek verkrijgbaar. Deze wietolie wordt door de apotheker magistraal bereid. De grondstoffen hiervoor worden onder strenge farmaceutische richtlijnen geproduceerd. Ze zijn gegarandeerd vrij van pesticiden, zware metalen, schimmels en andere besmettingen. De hoeveelheid inhoudsstoffen van de olie is exact bekend en getest door de apotheker.

Om misverstanden te voorkomen: De olie die de apotheker bereidt, wordt niet gemaakt van industriële hennep, is geen hennepolie en is niet te vergelijken met CBD-olie die online of bij de drogisterij te koop is.

Nederland

In Nederland zijn er meerdere apothekers die medicinale cannabisolie, CDB-olie én wietolie met THC, op recept kunnen leveren. Elke olie is weer verschillend van samenstelling. Ga naar onze contactpagina voor een overzicht van de contactgegevens van deze apothekers. Kijk ook eens op de site van het Bureau voor Medicinale Cannabis.

Naar de uitzendingen van Keuringsdienst van Waarde.

Over Bedrocan

Sinds 2003 produceert Bedrocan medicinale cannabis in opdracht van het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Bedrocan heeft al meer dan twintig jaar ervaring met het kweken van cannabis en is daarmee de meest ervaren producent van legale medicinale cannabis ter wereld.

Daarnaast is Bedrocan het enige bedrijf dat momenteel in staat is om gestandaardiseerde medicinale cannabis te produceren. Standaardisatie houdt in dat de werkzame inhoudsstoffen, waaronder cannabinoïden en terpenen, voor iedere productsoort hetzelfde zijn. Dit is mogelijk door de unieke kweekmethode en door de cannabis onder strikte farmaceutische richtlijnen (GMP) te produceren.

De farmaceutische kwaliteit, de diversiteit aan producten en de mogelijkheid de cannabis te exporteren zijn voor meerdere overheden, wetenschappers en farmaceutische bedrijven redenen om met Bedrocan samen te werken.

Meer informatie over CBD-olie? Klik op onderstaande link.

Er wordt vaak gezegd dat artsen te weinig kennis hebben over medicinale cannabis. Twee vooraanstaande Amerikaanse artsen vonden dat ook en schreven daarom een boek. Een dik medisch handboek, speciaal voor hun vakgenoten met alle kennis over medicinale cannabis gebundeld:  Medical Marijuana – A Clinical Handbook. Het boek kwam vorig jaar september uit en Bedrocan sprak met één van de auteurs.

Auteur Dr Samoon Ahmad is hoogleraar psychiatrie aan de New York University Grossman School of Medicine en is werkzaam als psychiater bij het Bellevue Hospital, het oudste ziekenhuis in het hart van New York. Dat dit boek er moest komen, is voor Dr Ahmad geen verrassing. Hij ziet het als zijn verantwoordelijkheid om anderen te informeren en te onderwijzen: “In het Latijns betekent het woord dokter niet voor niets ‘onderwijzen’. Onze rol als arts gaat niet alleen over het stellen van de juiste vragen of diagnose. Het gaat ook over het verstrekken van objectieve informatie, zodat de individuele patiënt zelf zijn behandeling kan kiezen.”

Wat Dr Ahmad betreft is medicinale cannabis niet meer weg te denken als therapeutisch middel. Dat is wel eens anders geweest. Ook hij was, zoals hij dat zelf zegt, bevoordeeld. Volgens hem kon dat ook haast niet anders: “Tijdens mijn opleiding tot psychiater werd cannabis vooral beschouwd als drugsmisbruik. Bovendien, kwam ik in mijn werk als psychiater een grote groep patiënten tegen met ernstige mentale problemen. Zeventig tot tachtig procent van deze patiënten heeft een dubbele diagnose, waarbij het gebruik van cannabis op nummer 1 staat.”

Privépraktijk

In zijn privépraktijk als psychiater zag hij echter een heel andere groep patiënten. Welgestelde professionals met een depressie of angststoornis, die ook cannabis gebruikte, maar dan zonder de verslavingsproblematiek die hij kende van zijn patiënten uit het ziekenhuis in New York.

Dr Ahmad: “Hun gebruik van cannabis was te vergelijken met het drinken van een goed glas wijn tijdens het weekend. Ik zag twee verschillende werelden en ik begreep niet waarom cannabis bij de ene populatie een negatieve invloed had en op de andere niet.”

Naïeve arts

“Ik was een naïeve arts”, geeft hij grif toe, maar wel een nieuwsgierige die op zoek ging naar literatuur over dit onderwerp. “Niemand heeft mij namelijk geleerd over het  endocannabinoïdesysteem. Ik moest, net als elke andere arts, zelf op onderzoek. Ik was echt een groentje ( am ignorant to that regard). In zijn zoektocht ontdekte Ahmad al snel dat onbevooroordeelde informatie of onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek niet op één plek of in één boek te vinden was. En daar was het idee voor een eigen boek geboren.

Twee jaar heeft Dr Ahmad aan het boek gewerkt. Samen Dr Kevin Hill verslavingsarts en directeur van de afdeling verslavingspsychiatrie in het Beth Israel Deaconess Medical Center in Boston. Het was niet altijd makkelijk om de juiste informatie te vinden. “Je kunt het je haast niet voorstellen, en dan te bedenken dat honderdduizenden artsen hetzelfde ervaren als ze op zoek moeten naar goede informatie over medicinale cannabis.”

Naast het boek is er ook een website Cannabis Textbook die wekelijks wordt bijgehouden met de laatste bevindingen.

Bedrocan produceert weliswaar als enige in Nederland medicinale cannabis, maar dat betekent niet dat we als enig bedrijf betrokken zijn bij het productieproces. Voordat de cannabis in potjes bij de apotheek belandt, heeft het een lange weg afgelegd. Deze bedrijven leveren allemaal een bijdrage.

De route start bij de Nederlandse overheid.

Bureau voor Medicinale Cannabis

Een bijzondere rol is er weggelegd voor het Bureau voor Medicinale Cannabis (BMC). Deze overheidsinstelling is namens het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen van medicinale cannabis aan Nederlandse apothekers en voor de export.

Opiumwet

Omdat cannabis in de Nederlandse Opiumwet is aangemerkt als een verboden middel, mag Bedrocan er niet vrij mee handelen. Dat is ook internationaal zo afgesproken. Het BMC mag als enige in Nederland de cannabis kopen, verkopen en exporteren. Al onze producten worden dan ook uitsluitend door het BMC afgenomen voordat het naar een apotheek of een farmaceutisch bedrijf gaat. Dat geldt ook als de cannabis voor medische of wetenschappelijke doeleinden wordt gebruikt. Hiermee wil de overheid misbruik uitsluiten en controleren waar de cannabis vandaan komt en naartoe gaat.

Voordat de medicinale cannabis in grote luchtdicht verpakte zakken onze faciliteit verlaat, controleert een medewerker van BMC het product, en worden alle zakken afgewogen. Ook wordt er een controle sample gemaakt die naar een onafhankelijk laboratorium wordt gestuurd.

Onafhankelijk laboratorium

Van elke geteelde batch medicinale cannabis gaat een monster naar een onafhankelijk laboratorium: Ofichem Labs. Zij testen de cannabis op de afwezigheid van zware metalen, pesticiden, schimmels en andere vervuilingen. Ook wordt er gekeken of de cannabis exact de juiste hoeveelheid inhoudsstoffen bevat. De cannabis wordt tenslotte als medicijn ingezet. Een arts of patiënt moet erop kunnen vertrouwen dat er in zit, wat er in hoort te zitten. Pas als de testresultaten goed zijn, geeft BMC de batch vrij en kan de farmaceutische verpakker aan de slag.

Doorstralen

Als de cannabis onze faciliteit verlaat, wordt het  doorstraald. Dat heeft de Nederlandse overheid zo besloten. Doorstralen met gammastraling is een methode om producten steriel te maken. Deze methode wordt vaak toegepast in de farmaceutische industrie. Het is een extra voorzorgmaatregel om eventueel aanwezige micro-organismen zoals bacteriën en schimmels te doden, zodat patiënten met een niet of slecht werkend immuunsysteem geen extra risico’s lopen. Een voorbeeld daarvan is een schimmelinfectie in de longen als gevolg van het inhaleren van schimmelsporen die op cannabis kunnen voorkomen. De straling heeft geen negatieve gevolgen voor de kwaliteit van de cannabis en de gezondheid, zo is uit onderzoek gebleken. Ook wordt het product niet radioactief zoals soms wordt gedacht. Het bedrijf Steris is gespecialiseerd in gammadoorstraling en voert het werk uit in opdracht van de Nederlandse overheid.

De verpakker

Na het doorstralen wordt de medicinale cannabis naar het verpakkings- en distributiebedrijf gebracht. Fagron is de partij die door de Nederlandse overheid hiervoor is gecontracteerd. De cannabis wordt in potjes van 5 gram of in bulkverpakking geleverd aan apothekers of farmaceutische bedrijven. Ook bij Fagron vindt een controle plaats door een medewerker van het BMC. Deze kijkt of de potjes goed zijn ingewogen en het totale verpakte gewicht aan medicinale cannabis bevat.

Distributie

Naast verpakker is Fagron ook een farmaceutische groothandel. Apothekers kunnen hun medicinale cannabis hier rechtstreeks bestellen. Fagron zorgt vervolgens voor de levering aan de apotheek.

Hannah Deacon, moeder van de negenjarige epilepsiepatient Alfie Dingley, heeft op 6 januari in de Britse pers de noodklok geluid. Ze heeft verklaard dat het leven van Alfie in gevaar is, want Brexit stopt de levering van medicinale cannabis aan Britse patiënten.

Alfie lijdt aan een ernstige vorm van epilepsie, waarbij 150 aanvallen per dag geen uitzondering zijn. De aandoening geldt als ‘life threatening’ en Alfie reageert niet op beschikbare reguliere medicatie. Enkele jaren terug bleek dat cannabisolie, volgens farmaceutische kwaliteitseisen en op basis van gestandaardiseerde medicinale cannabis geproduceerd door de Transvaal Apotheek in Den Haag, uitkomst bood.

Na een beladen campagne, waarbij Deacon steun kreeg van ruim veertig gezinnen met kinderen die dezelfde aandoening hebben, kregen Britse artsen in 2017 toestemming om de Nederlandse olie voor te schrijven en konden de kinderen beschikken over hun ‘levensreddende’ medicijn. In eerste instantie door de medicijnen zelf op te halen, later met behulp van een koeriersdienst.

De schrik was groot toen de ouders op 15 december een brief ontvingen van het Britse ministerie van Volksgezondheid, waarin duidelijk werd dat ze – in lijn met de Brexit – per 1 januari 2021 op zoek moeten naar een alternatief medicijn. Maar volgens Deacon is er op dit moment geen alternatief en is het leven van haar zoon – en dat van de andere kinderen – in gevaar. “Mijn zoon kan opnieuw ernstige epileptische aanvallen krijgen. En die zijn levensbedreigend”, zij ze tegen de Britse pers. “Als Alfie gedwongen wordt om een ander product te nemen is zijn leven in gevaar.”

Met lege handen

De alarmbel van Hannah Deacon is ook in Nederland gehoord. Het AD, een van de grootste dagbladen, vroeg apotheker Paul Lebbink van de Transvaal Apotheek naar een eerste reactie. Lebbink en collega’s mogen door de Brexit geen doktersrecepten uit het Verengd Koninkrijk honoreren en staan voorlopig met lege handen. “Wij hebben een band opgebouwd met deze patiënten en moeten ze nu in de steek laten.” Lebbink geeft aan dat de Transvaal Apotheek al het mogelijke zal doen om de Engelse patiënten ook in de toekomst van hun medicijn te verzekeren.
Tegelijkertijd laat het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport weten dat de Nederlandse overheid zoveel mogelijk problemen naar aanleiding van de de Brexit wil voorkomen, ‘zeker voor kwetsbare mensen’ en ook als het inwoners van het Verenigd Koninkrijk betreft. ‘Nederland heeft aangegeven welke stappen het Verenigd Koninkrijk kan zetten om het probleem praktisch op te lossen en is hierover in gesprek met de Britse overheid. Voor deze groep is het belangrijk dat er zo snel mogelijk een oplossing komt’, citeert het AD.

Lees ook:

Wetenschappers komen steeds meer te weten over de genetische samenstelling van de cannabisplant. Alle genen zijn inmiddels in kaart gebracht, waardoor onderzoekers nu met hun onderzoeken de diepte in kunnen gaan.

De Nederlandse plantendeskundige Robin van Velzen heeft nu ontdekt dat de genen, die verantwoordelijk zijn voor het maken van THC, CBD en CBC hun oorsprong vinden in de cannabisplant. Ze komen niet, zoals ook wel werd gesuggereerd, voor in het genetisch aanverwante hop. “De vraag of planten, die nauw verwant zijn aan de cannabisplant ook cannabinoïden kunnen maken, zoals THC en CBD, is hiermee zo goed als uitgesloten’, aldus de onderzoeker van de Universiteit van Wageningen, die ook werkzaam is als wetenschapper voor Bedrocan.

Cannabinoïde oxidocyclase genfamilie

Van Velzen heeft samen met collega-onderzoeker Eric Schranz beschikbare gen-sequenties van cannabisplanten uit Genbank, een wereldwijde gendatabase, geanalyseerd. Het genetisch onderzoek richtte zich op de allerlaatste stap van de biosynthese. Dat is hét moment waarop enzymen worden aangestuurd om cannabinoïden, de werkzame stoffen in de cannabisplant, aan te maken. Cannabis maakt in eerste instantie CBG (cannabigerol) aan en zet dit vervolgens om in, dan wel THC, CBD of CBC. Van Velzen: “We weten welke enzymen deze omzetting doen en welke genen betrokken zijn. Maar wanneer deze genen zijn ontstaan wisten we niet.” In het onderzoek wordt deze genfamilie de cannabinoid oxidocyclase gene family genoemd.

Daarnaast doet Van Velzen een aanbeveling voor de classificatie van deze gengroep: “Veel genen binnen deze familie zijn nog relatief onbekend en hadden nog geen eenduidige naam. Ik heb alle gen-sequenties, die tot nu toe bekend zijn, met elkaar vergeleken, en daarna een eenduidige classificatie gemaakt. Dat verbetert de communicatie tussen wetenschappers onderling.”

De resultaten van het onderzoek zijn nu openbaar gemaakt in een zogeheten preprint met als titel Origin and evolution of the cannabinoid oxidocyclase gene family. Collega-onderzoekers kunnen nu reageren op de bevindingen voordat het resultaat in een wetenschappelijk tijdschrift wordt gepubliceerd.

Uitgebreide fylogenetische classificatie van alle momenteel bekende gen-sequenties van de cannabisplant, inclusief drie hoofdclades en zeven subclades (rechterbovenhoek) die bedoeld is om eenduidige verwijzing naar en identificatie van cannabinoïde oxidocyclase-genen te ondersteunen.

Volgens de Ierse minister van Volksgezondheid Stephen Donnelly hoeven patiënten in Ierland die medicinale cannabis voorgeschreven krijgen niet meer naar Nederland te reizen om hun medicijnen op te halen. Een nieuwe permanente bezorgdienst – die medicinale cannabis voor Ierse patiënten zeker stelt – zal worden opgericht nadat in april 2020 een tijdelijke bezorgdienst werd georganiseerd vanwege de reisproblemen die zijn veroorzaakt door de Covid-19-pandemie.

Zie ook:

Beschikbaarheid
Medicinale cannabis van Bedrocan is in diverse landen verkrijgbaar. De beschikbaarheid wordt hier per land aangegeven.

Woensdag 2 december gaat volgens sommigen de geschiedenisboeken in als een historische dag. Althans, voor diegenen die betrokken zijn bij medicinale cannabis. Waarom? Omdat de Verenigde Naties, meer specifiek de Commission on Narcotic Drugs (CND), heeft besloten cannabis van ‘Lijst 4’ van het Enkelvoudig Verdrag te halen. Wat dat betekent, welke consequenties dat heeft voor Bedrocan en of deze dag echt zo historisch is als sommigen doen geloven, vroegen we aan Ole Heil, vanuit zijn rol als directeur overheidszaken bij Bedrocan.

Waar gaat dit eigenlijk over? Lijst 4 van het Enkelvoudig Verdrag?

‘In 1961 hebben de landen aangesloten bij de VN een verdrag getekend waarin ze afspraken maken over hoe zij omgaan met drugs. In de volksmond heet dit het Enkelvoudig Verdrag. Niet alle afspraken gelden voor alle drugs. Er zijn vier categorieën drugs bedacht en elke categorie heeft zijn eigen regels. De middelen op lijst 4 hebben het zwaarste regime. Van die middelen wordt gezegd dat ze gevaarlijk zijn en dat er geen positieve kanten aan zitten. Het is landen daarom verboden om iets met die middelen te doen. Het is overigens een ongelukkig gekozen nummering. Lijst 4 is de zwaarste categorie, maar lijst 1 is de één na zwaarste categorie. Voor lijst 2 en 3 gelden de lichtste criteria. Niet heel duidelijk dus.’

Wat verandert er nu dan voor Bedrocan?

‘Niet om de pret te bederven, maar er verandert eigenlijk helemaal niks. Het is vooral een symbolische uitspraak. Om echt in de praktijk invloed te hebben zijn er allerlei wetswijzigingen nodig. Te beginnen met het verdrag zelf. Want daar staat nog steeds in dat als landen iets met cannabis willen doen, ze een bureau moeten oprichten dat de hele oogst moet opkopen. Willen we dat er echt iets veranderd, zal ook dat artikel moeten veranderen.

De symboliek gaat op de langere termijn wel degelijk veel positieve invloed hebben. Nederland bijvoorbeeld doet nu een onderzoek naar het systeem rondom medicinale cannabis en hoe we daarmee verder willen. De uitkomst van dat traject ziet er met dit besluit waarschijnlijk anders uit dan zonder dit besluit. Voor landen, die tot nu toe geen medicinale cannabis beschikbaar stellen aan patiënten, is dit misschien een zetje in de rug om er toch iets mee te gaan doen.

Dit besluit heeft kortom nu geen effect op de dagelijkse gang van zaken. Op de hele lange termijn kan het wel degelijk een positief effect hebben op wetten en regels in Nederland en andere landen. Maar zo lang die nog niet gewijzigd zijn, gebeurt er in de praktijk helemaal niks.’

Wil je meer weten, lees dan het Engelstalige MJBizDaily artikel dat eerder over dit onderwerp verscheen. Of bekijk de artikelen die Bedrocan over dit onderwerp schreef: Will the UN point of view on cannabis be modified or not? en ‘Aanbevelingen WHO zullen waarschijnlijk de internationale wetgeving veranderen’.