Actueel

Het UMC Utrecht Hersencentrum gaat, in samenwerking met diverse organisaties in Nederland, onderzoek doen naar de effecten van het toevoegen van medicinale cannabis aan de behandeling van kinderen met therapieresistente epilepsie. Het toe te dienen onderzoeksmedicijn is de Bedrolite®-olie van de Transvaal apotheek in Den Haag. Deze medicinale olie wordt vervaardigd uit de cannabis van Bedrocan. De onderzoeksgroep heeft 1,4 miljoen euro toegewezen gekregen, vanuit het programma Goed Gebruik Geneesmiddelen van ZonMW, die onderzoek in Nederland financiert. Het onderzoek zal zo’n vier jaar in beslag nemen.

In totaal kunnen vijftig patiënten meedoen aan het onderzoek. Belangrijk is dat de patiënten niet eerder CBD-olie hebben gebruikt als behandeling van epileptische aanvallen. In eerste instantie wordt gekeken naar het effect op aanvallen, daarom dienen deelnemers minimaal acht aanvallen per vier weken te hebben, omdat de effectiviteit anders niet te beoordelen is.

Het onderzoek start in de zomer van 2023 en naar verwachting zullen de eerste patiënten eind 2023 behandeld worden.

Hoofdonderzoeker Floor Jansen hoopt dat neurologen na het onderzoek beter kunnen voorspellen voor welke patiënten CBD (cannabidiol) een effectieve behandeling is. Meer hierover valt te lezen op de site van het UMC. Jansen: “Ons onderzoek richt zich op het individu. In plaats van naar een groep te kijken, kijken we per patiënt of het middel effectief is. We willen onderzoeken of het aantal aanvallen vermindert, maar we letten ook op andere uitkomsten die voor een patiënt belangrijk zijn. Denk aan minder gebruik van noodmedicatie tegen langdurige aanvallen, verandering van alertheid of een betere nachtrust.”

Behandelaars van kinderen met epilepsie, die meer willen weten over het onderzoek kunnen contact opnemen met Floor Jansen, kinderneuroloog UMC Utrecht (via het secretariaat kinderneurologie UMC Utrecht).

Patiënten die liever naar de coffeeshop gaan dan naar hun arts, of patiënten die zelf op hun zolder wiet verbouwen. Het zijn slechts twee voorbeelden van hoe patiënten in Nederland aan hun cannabis komen voor medicinaal gebruik. Volgens cijfers van het Trimbos-instituut zijn in Nederland meer dan 130.000 mensen die cannabis gebruiken voor medicinale doeleinden. Daarvan krijgen minder dan 7.000 patiënten cannabis voorgeschreven door een arts. De meesten kopen dus hun cannabis op andere plekken zoals de coffeeshop of kweken het zelf.

Om te snappen hoe de toegang en aanbod tot medicinale cannabis verbeterd kan worden, houdt het Trimbos-instituut een onafhankelijke enquête onder cannabisgebruikers. De online vragenlijst staat inmiddels online. Het onderzoeks- en kennisinstituut op het gebied van mentale gezondheid en middelengebruik brengt op die manier de behoeften en wensen van patiënten in kaart. Bedrocan financiert het onderzoek.

Stem van patiënten

Volgens Trimbos-onderzoeker en projectleider Lisa Strada is het algemeen bekend dat patiënten wiet, hasj, wietolie of andere cannabisproducten gebruiken om lichamelijke of psychische klachten te verminderen. Strada: “Op basis van meer recente bevindingen zijn er zelfs bijna een half miljoen mensen die op cannabis gebaseerde producten gebruiken voor medicinale doeleinden. Van deze mensen gebruikt 50% CBD-producten, waaronder CBD-producten van drogisterijen.” Strada vervolgt: “Met dit onderzoek willen we deze patiënten een stem geven. Patiëntgerichte zorg betekent dat de behoefte van de patiënt de drijvende kracht is achter zorgbeslissingen. En terwijl dit in andere zorgsectoren de norm is, blijft de behandeling met medicinale cannabis wat dat betreft achter”.

In Nederland kunnen sinds 2003 patiënten cannabis op doktersrecept bij de apotheek verkrijgen. Chief Scientific Officer Mikael Kowal van Bedrocan: “Ondanks dat er al twintig jaar medicinale cannabis beschikbaar is in Nederland, halen de meeste personen hun producten niet bij een apotheek. Het is belangrijk om te begrijpen waarom zoveel mensen de onofficiële route kiezen. Welke belemmeringen ervaren ze? Is de cannabis uit de apotheek te duur, willen artsen het niet voorschijven, of ontbreken er specifieke producten. Het is gissen. We weten het nu niet.”

Kowal hoopt dat de uitkomst leidt tot verandering: “We zullen strategieën moeten bedenken om tegemoet te komen aan de behoeften van patiënten die nu cannabis uit niet-officiële bronnen gebruiken. Het streven moet zijn dat meer patiënten in Nederland gestandaardiseerde, gecontroleerde en veilige cannabis gebruiken, in plaats van producten van niet-geverifieerde kwaliteit.”

Medusa Onderzoek

Het eerste onderdeel van het Medusa-onderzoek is een online vragenlijst. Invullen duurt 10-15 minuten en deelnemers maken kans op 200 euro. Dit soort vragen worden gesteld:

• Tegen welke klachten gebruik je cannabis?
• Welke cannabisproducten gebruik je?
• Hoe goed werkt cannabis tegen je klachten?
• Waarom gebruik je geen cannabis op doktersrecept?

Na de vragenlijst kunnen deelnemers meedoen aan vervolgonderzoeken. Het ene is een online interview en voor het andere kunnen ze een beetje van hun cannabis opsturen. Ze kunnen één van deze vervolgonderzoeken kiezen of allebei. Deelname is vrijwillig. Deelnemers krijgen per vervolgonderzoek 40 euro als vergoeding.

Kan een hogere CBD-gehalte de schadelijke effecten van cannabisgebruik verminderen? Dat is de vraag die de onderzoekers van King’s College London probeerden te beantwoorden in een psychofarmacologische studie onder zesenveertig gezonde, onervaren cannabisgebruikers. De groep kreeg diverse cannabispreparaten met 10 mg THC en een variërend CBD-gehalte (0, 10, 20 en 30 mg) via een verdamper toegediend, dubbelblind en gerandomiseerd. De cannabis die voor het onderzoek is gebruikt is afkomstig van Bedrocan en is geproduceerd in overeenstemming met Good Manufacturing Practice.

Vijftien minuten na een cannabisinhalatie moesten de deelnemers een reeks cognitieve taken voltooien en aangeven hoe ‘plezierig’ ze de cannabis ervaarden. Ook maakten ze een ‘ziekenhuiswandeling’ van 15 minuten, met als opdracht om bij een kassamedewerker in de ziekenhuiswinkel een artikel van £ 2 naar keuze te kopen. Ze moesten om een ontvangstbewijs vragen. Op afstand werden ze geobserveerd door het onderzoeksteam. Nadat de eventuele bedwelmende effecten waren afgenomen werden psychologische vragenlijsten en een semi-gestructureerd klinisch interview afgenomen.

Geen bewijs

De onderzoekers vonden geen bewijs dat CBD (cannabidiol) de acute nadelige effecten van THC op cognitie, waaronder problemen met aandacht en het geheugen, en geestelijke gezondheid, zoals psychotische symptomen, vermindert. Tevens was er geen bewijs dat het de subjectieve of plezierige effecten van THC veranderde. Dit gold voor alle CBD:THC-dosisverhoudingen die in het onderzoek werden gebruikt. .

Interessante gegevens

Mikael Kowal, Chief Scientific Officer van Bedrocan, over de uitkomst: “Dit zijn interessante gegevens die enigszins in tegenspraak zijn met eerder onderzoek naar de interacties tussen THC en CBD, waarin is aangetoond dat CBD enkele van de negatieve effecten van THC vermindert. Het is moeilijk te zeggen waardoor de resultaten verschillen, maar het is mogelijk dat dit verband houdt met de verschillende inzet van de cannabisproducten. In het huidige onderzoek werd het THC-rijke Bedrocan® gebruikt, en werd, om de gewenste hoeveelheden CBD te bereiken, hieraan verschillende hoeveelheden Bedrolite® toegevoegd. Mogelijk levert het gebruik van een cannabissoor, dat van nature zowel THC als CBD bevat (zoals Bediol®), andere resultaten op. Dit is slechts speculatie, maar in zo’n geval is het mogelijk dat andere stoffen in cannabis, naast CBD, bijdragen aan het moduleren van de effecten van THC.“

Bedrocan, dat bijna twintig jaar medicinale cannabis levert aan de Nederlandse overheid, gaat uitbreiden naar Denemarken. In het kustplaatsje Køge, 30 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Kopenhagen, bouwt de Nederlandse producent een nieuwe GMP faciliteit waar cannabis van farmaceutische kwaliteit wordt gekweekt en verpakt.

Groeiende vraag

De belangrijkste reden voor deze stap is om beter te kunnen voldoen aan de groeiende internationale vraag naar de medicinale cannabisproducten van Bedrocan. Onder de huidige Nederlandse wet- en regelgeving zijn deze producten nu alleen verkrijgbaar via het Bureau voor Medicinale Cannabis (BMC; onderdeel van het ministerie van VWS). Bedrocan hoopt via deze nieuwe Deense vestiging beter te kunnen voldoen aan de beschikbaarheid van haar producten voor kwetsbare patiënten wereldwijd. In Denemarken kan Bedrocan rechtstreeks zakendoen met andere commerciële entiteiten.

De nieuwe productiefaciliteit zal voldoen aan de relevante wettelijke vereisten (GACP en GMP) met als doel voornamelijk Europese markten te bevoorraden. Bedrocan Danmark neemt ongeveer veertig medewerkers in dienst en is in het derde kwartaal van 2023 operationeel.

Producten

In de faciliteit worden meerdere cannabissoorten voor medicinaal gebruik  geproduceerd waaronder Bedrocan, Bediol en een nieuwe variëteit met een hoog CBD-gehalte. De gedroogde cannabisproducten worden als granulaat verwerkt in klein- en grootverpakking. Voor de productie van extracten en isolaten is het ook mogelijk om ‘hele plant’ cannabis te verkrijgen.

Medicinale cannabis is te koop bij elke Nederlandse apotheek. Deze cannabis wordt voorgeschreven door een arts en is daardoor uitsluitend met een recept verkrijgbaar. Het is beschikbaar in gedroogde vorm als flos of granulaat. Deze cannabis wordt geïnhaleerd met een verdamper. Meerdere apotheken in Nederland maken ook cannabisolie speciaal voor de patiënt.