Transvaal Apotheek: van flos naar olie

De Transvaal Apotheek in Den Haag is een apotheek met geschiedenis. In de bibliotheek staan boeken uit 1889 en volgens de website komt één van de cliënten al meer dan zeventig jaar over de vloer. Onder aanvoering van Paul Lebbink en Arwin Ramcharan bracht de Nederlandse apotheek in 2015 voor het eerst medicinale cannabisolie op de markt.

Met die primeur haalde de Haagse apotheek zowel in Nederland als daarbuiten het nieuws en dat was zelfs voor de medewerkers van de Transvaal Apotheek een verrassing. “De impact was groter dan we hadden verwacht”, herinnert Arwin Ramcharan, apotheker en kwaliteitsbewaker van de Transvaal Apotheek, zich.

BMC

In Nederland kunnen patiënten sinds 2003 legaal de gedroogde cannabisflos in potjes van vijf gram door hun arts voorgeschreven krijgen. Dit medicinale cannabisprogramma wordt namens de Nederlandse overheid uitgevoerd door het Bureau voor Medicinale Cannabis (BMC). Ramcharan: “Als apothekers waren we intussen goed bekend met de gedroogde cannabis en een groot aantal mensen die het gebruiken. Toen we het bereidingsproces voor de olie eenmaal in de vingers hadden en de olie werd vrijgegeven, bleek de vraag echter veel groter dan verwacht.” Op dit moment bedient de Transvaal Apotheek patiënten in heel Nederland en soms daarbuiten. De olie, die verkrijgbaar is in vijf verschillende soorten, wordt gebruikt voor een veelheid aan indicaties. Daarbij zijn pijn, epilepsie, glaucoom, migraine, misselijkheid, ontstekingen, slapeloosheid, spasmen en verminderde eetlust de meest voorkomende.

Taaislijmziekte

De Transvaal Apotheek kwam in 2017 opnieuw landelijk in het nieuws. Onder aanvoering van Paul Lebbink ging de apotheek de strijd aan met big pharma door zelf met een kostenefficiënt alternatief te komen voor peperdure medicatie tegen taaislijmziekte (Cystic Fibrosis).

Patiënten in Nederland kunnen de cannabisolie uitsluitend op dokter’s voorschrift krijgen. De olie kan in de Haagse apotheek worden opgehaald of per ‘medische post’ worden verstuurd. Daarnaast is er een voorzichtig groeiend aantal patiënten dat vanuit aangrenzende landen komt om – met een geldig recept én toestemming om te mogen importeren – olie mee naar huis te nemen. Ramcharan: “We zien voornamelijk patiënten die alle andere medicatie al geprobeerd hebben en in meer of mindere mate therapieresistent zijn. Ze hebben gehoord van medicinale cannabis, maar willen ook een product waarvan de inhoud bekend is en de herkomst traceerbaar. Daarnaast stellen ze vaak prijs op begeleiding van hun arts en de apotheker. De prijs van de olie is soms punt van discussie. De meeste patiënten begrijpen dat de productie investering in apparatuur en kennis vergt en dat we te maken hebben met een arbeidsintensief en uiterst gecontroleerd farmaceutisch productieproces.”

Magistrale bereidingen

Cannabisolie is een veelgebruikte toedieningsvorm onder patiënten die zichzelf medicatie toedienen, want het is eenvoudig te doseren. De Transvaal Apotheek is een van de laatste Nederlandse apotheken die aan magistrale bereiding doen. Het was daarom niet vreemd dat  Ramcharan en collega’s werd gevraagd om cannabisolie te maken. “De vraag om olie kwam van het BMC en was aanvankelijk gericht op jonge patiënten”, zegt Ramcharan. “Kinderen wil je niet laten roken en ook thee en vernevelen zijn vaak geen prettige toedieningsvormen voor hen, dus ga je op zoek naar een manier om cannabinoïden oraal te doseren. We hebben, samen met (toen nog) apotheker in opleiding Svenja Laarhuis en onderzoeker Arno Hazekamp in circa negen maanden tijd een gestandaardiseerd proces voor het bereiden van olie uitgewerkt. Dat was olie op basis van de toen net geïntroduceerde Bedrolite®, dus met veel CBD en nauwelijks THC. Na een groot aantal proefbereidingen en testen konden we in 2015 de eerste patiënten bedienen, want toen wisten we zeker dat ons procedé steeds een betrouwbaar eindproduct met een constante kwaliteit en een constant gehalte aan gewenste cannabinoïden opleverde. We hadden daarbij het geluk te kunnen beschikken over goede ‘active pharmaceutical ingredients’.”

De medicinale cannabis die als grondstof voor de olie wordt gebruikt, komt bij Bedrocan vandaan. Ramcharan hierover: “De medicinale cannabis die in Nederland via apotheken beschikbaar is, is gestandaardiseerd en wordt uitgebreid getest op inhoud en het ontbreken van contaminatie. Daarnaast wordt het volgens GMP geproduceerd en dat scheelt een hoop discussie. En… ook onze olie wordt uitgebreid getest. Want wanneer je een medicinaal product aanreikt en niet zeker bent van kwaliteit en veiligheid, ben je, voorzichtig uitgedrukt, verkeerd bezig. Daarvoor is de verantwoordelijkheid te groot.”

Andere apotheken

Inmiddels is de Transvaal Apotheek niet meer de enige apotheek in Nederland die cannabisolie mag produceren. Drie andere apotheken hebben ook toestemming en zijn de afgelopen jaren begonnen met productie en levering. Twee daarvan hebben begeleiding gehad van Ramcharan en collega’s. “Deze apotheken wilden niet opnieuw het wiel uitvinden en liefst zo snel en gedegen mogelijk beginnen met productie van medicinale cannabisolie”, zegt Ramcharan, die daarbij belang hecht aan een gestandaardiseerde manier van werken. “Wij vinden een gestandaardiseerde manier van produceren belangrijk, net als het werken met gestandaardiseerde grondstoffen. Want alleen zo krijg je steeds hetzelfde product en kun je op termijn uitspraken doen over de werking en eventuele bijwerking ervan.”

De apothekers wisselen inmiddels informatie uit en verzamelen zodoende klinisch relevante informatie. Ramcharan: ”Juist bij cannabisolie zit iedereen op bewijs te wachten. Vanuit meerdere apotheken kan nu informatie vrijkomen over toepassing van medicinale cannabis bij andere aandoeningen. Zo is er al informatie verzameld over migrainepatiënten.”

Door de samenwerking kunnen volgens Ramcharan meer patiënten gevolgd worden: “In samenwerking met een specialist volgen we vanuit onze apotheek een groep van circa twintig epilepsiepatiënten. Daar zien we bijvoorbeeld gunstige effecten bij toepassing van CBD. Maar we kunnen inmiddels ook iets zeggen over eventuele bijwerkingen. Zodra we dergelijk onderzoek kunnen verbreden en verdiepen, krijgen we de beschikking over data die uiterst waardevol is. Niet alleen voor patiënten en zorgprofessionals, maar ook voor onderzoekers.”

Voor meer informatie over de in Nederland verkrijgbare medicinale cannabisolie verwijzen wij graag naar de contactpagina op deze website. Daar vindt u een actueel overzicht van de apothekers die de olie zelf bereiden.