Dr. Timna Naftali: ‘IBD-patiënten voelen zich veel beter na toediening van cannabis’

Dr. Timna Naftali, verbonden aan de Universiteit van Tel Aviv, heeft als eerste onderzoek gedaan naar de werking van medicinale cannabis bij inflammatoire darmaandoeningen (IBD). Ze heeft veel kritiek gekregen, maar één patiënt heeft haar altijd geïnspireerd om door te gaan. Voor Naftali is wetenschappelijk bewijs cruciaal en ze weet dan ook van geen ophouden. Het bewijs dat medicinale cannabis werkt bij IBD moet en zal er komen.

Tien jaar geleden stapte een jonge patiënte de spreekkamer van de Israëlische Maag Darm en Leverarts (Gastroenterology) Timna Naftali binnen. Ze was al een jaar niet op controle geweest. Naftali was dan ook verbaasd haar weer terug zien en vroeg zich af waarom ze nooit meer een nieuwe afspraak had gemaakt.

Naftali: “Ze moest me iets bekennen. Ze had namelijk een jaar lang cannabis gebruikt, zei ze. Sindsdien had ze geen pijn meer, dus was er geen noodzaak om te komen. In de tussentijd was ze getrouwd, wilde zwanger worden en was gestopt met cannabis. Sindsdien ging het weer slecht met haar.”

De positieve uitwerking van cannabis op deze jonge vrouw triggerde Naftali. Wat zou het mooi zijn als meer patiënten met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa geholpen konden worden.

Lezing

Uiteindelijk gaf een lezing van Dr. Yehuda Baruch, het voormalig hoofd van het Israëlische medicinale cannabisprogramma van het ministerie van Volksgezondheid, de doorslag om op zoek te gaan naar antwoorden. “Hij vertelde tot mijn grote verbazing dat medicinale cannabis in Israël voorgeschreven mocht worden aan patiënten met de ziekte van Crohn. Ik was verrast omdat ik als arts niet op de hoogte was.” Vol overgave ging Naftali op zoek naar klinische studies die het beleid van de Israëlische overheid ondersteunden, om uiteindelijk de conclusie te moeten trekken dat er niets te vinden was. “Helemaal niets. Er was geen enkel wetenschappelijk bewijs.”

Overheidsvergunning

Het was Naftali die uiteindelijk de stoute schoenen aantrok om het wetenschappelijke bewijs daadwerkelijk te leveren. Maar waar begin je als onderzoeker? Israël kent speciale cannabisapotheken waar patiënten met een overheidsvergunning hun medicinale cannabis kunnen betrekken. “Ik klopte aan bij een lokale cannabisproducent en zij brachten mij in contact met dertig patiënten met de ziekte van Crohn. Hun ervaringen met medicinale cannabis waren indrukwekkend. Patiënten gebruikten minder medicijnen, hadden minder pijn, bleven op gewicht en sommigen hoefden niet langer opgenomen te worden in het ziekenhuis. Hun kwaliteit van leven was door het gebruik van cannabis zienderogen vooruitgegaan.”

Het onderzoek, dat in 2011 werd gepubliceerd in het Israel Medical Association Journal, leverde uiteindelijk kritiek op. Het betrof een kleine retrospectieve observatiestudie waarbij patiënten achteraf naar hun ervaringen waren gevraagd en waarbij patiënten, die geen of nauwelijks verbetering ervaarden, buiten beschouwing waren gelaten. Positief gevolg was wel dat Naftali meer overtuigd raakte verder te gaan met haar werk als onderzoeker. Er moest en zou een gerandomiseerd dubbelblind onderzoek komen. “A proper study”, zoals ze het zelf noemt, met een placebo en al, zodat de patiënt niet weet wat hij krijgt.

Het onderzoek duurde zo’n twee jaar en de resultaten waren spectaculair te noemen. “Bijna de helft van de patiënten (45%) voelde zich volledig gezond na gebruik van medicinale cannabis. Alsof ze geen ziekte meer hadden. Terwijl maar 10 % van de placebogroep een volledige remissie ervaarde. Maar opnieuw kreeg Naftali kritiek uit haar eigen beroepsgroep. De studie zou niet objectief genoeg zijn en het werd niet duidelijk wat er in de darmen gebeurde na toediening van cannabis. Een terechte constatering, vindt Naftali achteraf: “We weten allemaal dat cannabis een euforisch gevoel kan geven. Voelden deze patiënten zich daardoor beter of was de toestand in hun spijsverteringskanaal en daarmee de ziekte echt aangepakt?” Daarnaast had ze een toedieningsmethode gebruikt die ongezond is, namelijk roken. Een nieuwe studie bleek dan ook noodzakelijk. Nu met ander materiaal (cannabisolie) en mét endoscopisch darmonderzoek voor en na gebruik van medicinale cannabis om een mogelijke verbetering van de ontstekingen waar te kunnen nemen.

Laatste studie

Op de uiteindelijke resultaten, die in oktober 2018 bekend werden gemaakt op het jaarlijkse United European Gastroenterology congres, werd positief gereageerd, maar Naftali vond de resultaten zelf teleurstellend. “Patiënten voelden zich weliswaar veel beter na toediening van de cannabis, maar er was tijdens de endoscopie in de spijsverteringskanalen geen verbetering te zien. Wat dit betekent? Óf cannabis heeft geen invloed óf de tijd tussen de toediening en het darmonderzoek was te kort. Er zaten namelijk maar acht weken tussen. Misschien was een tussenpose van drie maanden beter geweest.”

Daarnaast liep Naftali tegen een ander probleem aan: “Er zijn vele soorten cannabis en als onderzoeker heb je geen idee welke het beste werkt. Ik vraag me nog steeds oprecht af welke cannabis ik moet geven, voor hoe lang en wat de beste toedieningsvorm is.” Kortom er is weer werk aan de winkel.

Nafatali staat aan de beginfase van een nieuwe studie die de effecten van pure synthetische CBD moeten aantonen. CBD staat er om bekend dat het weinig bijwerkingen heeft en daardoor als veilig wordt beschouwd. “Het zou als aanvulling kunnen dienen op andere medicatie  Maar we moeten eerst zien of het werkt.”

Populatie te klein

Naftali zou graag samen willen optrekken met buitenlandse onderzoekers. Het Meir Medical Center in de Israëlische stad Kefar Sava, het ziekenhuis waar Naftali werkt, telt weliswaar duizend IBD patiënten, maar deze populatie is volgens haar te klein. Grootste obstakel voor internationale samenwerking is echter de moeilijkheid dat alle onderzoekers dezelfde cannabis moeten kunnen gebruiken. “Wat ik hier in Israël gebruik, is niet hetzelfde als in Nederland. We zouden dan het product moeten exporteren en dat is tot op heden niet echt gemakkelijk gebleken.”

Intussen is de patiënte, die zich tien jaar geleden opnieuw meldde bij dokter Naftali, getrouwd en verhuisd naar een ander deel van Israël. Hoe het nu met haar gaat weet Naftali niet, maar dankzij deze patiënt blijft de overtuiging dat medicinale cannabis bij een groot deel van de patiënten kan helpen.

Bent u geïnteresseerd in meer onderzoeken van Dr. Timna Naftali, kijk dan op PudMed.